Zamknij

Katarzyna Posiadała, Jacek Malczewski (1854-1929) - patron muzeum radomskiego

Nie jest przypadkiem, że patronem radomskiego muzeum jest Jacek Malczewski, jeden z najwybitniejszych polskich malarzy. Autor setek obrazów, wśród nich wielu arcydzieł. Artysta niezwykle twórczy i bardzo oryginalny.

Nie jest przypadkiem, że patronem radomskiego muzeum jest Jacek Malczewski, jeden z najwybitniejszych polskich malarzy. Autor setek obrazów, wśród nich wielu arcydzieł. Artysta niezwykle twórczy i bardzo oryginalny. Urodził się 14 lipca 1854 r. w Radomiu jako trzecie dziecko Juliana Malczewskiego (1820-1884), sekretarza generalnego Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego i Marii Malczewskiej (1822-1898), z domu Korwin Szymanowskiej. Obydwoje rodzice pochodzili ze starych zubożałych rodzin ziemiańskich. Ojciec pieczętował się herbem Tarnawa, matka herbem Korwin. Jacek Malczewski został ochrzczony 10 września w kościele farnym p. w. św. Jana w Radomiu. Dzieciństwo spędził w rodzinnym domu przy obecnej ul. Jacka Malczewskiego 8, wspólnie ze starszą siostrą Bronisławą, młodszym bratem Teodorem i młodszą siostrą Heleną. Ojcu, wszechstronnie wykształconemu humaniście, oraz Adolfowi Dygasińskiemu, znakomitemu pisarzowi i pedagogowi, zawdzięczał Jacek Malczewski ukształtowanie artystycznej osobowości. Lata 1867-1871 spędził wspólnie ze swoimi kuzynami Karczewskimi w Wielgiem, gdzie pod opieką Adolfa Dygasińskiego uczył się i przygotowywał do gimnazjum św. Jacka w Krakowie. W "Luźnych kartkach" tak je wspominał: "...Dziecinne lata moje spędziłem na wsi u wuja F., synowie jego byli moimi kolegami w nauce, a dom jego był dla mnie domem rodzinnym. Wspomnienia tych czasów mają dla mnie najwięcej powabu i uroku". W sierpniu pod opieką wuja Feliksa Karczewskiego wyjechał z Wielgiego do Krakowa. W Krakowie kształcił się w Gimnazjum św. Jacka o profilu klasycznym. Jacek Malczewski przeszedł w swojej młodości okres wahań wewnętrznych, zanim sobie uświadomił własne powołanie. Od 1873 r. podjął studia w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie, najpierw pod kierunkiem Władysława Łuszczkiewicza, później u Jana Matejki. Został malarzem. Namalował setki obrazów, wśród nich wiele arcydzieł. Tęsknoty, marzenia, pragnienia przybierają kształt alegorii wyobrażanych pod postacią rusałek, chimer, syren, faunów, aniołów wtopionych zawsze w rodzimy krajobraz, nierzadko w płaski pejzaż okolic Radomia i Wielgiego. Pierwsze rysunki i obrazy Jacka Malczewskiego powstają w Radomiu i w Wielgiem. W 1874 r. artysta namalował w Radomiu jeden z pierwszych swoich obrazów olejnych "Portret siostry Heleny grającej na fortepianie". Kolejne obrazy, które powstały w Radomiu to namalowany w 1878 r. wspólny portret sióstr Bronisławy i Heleny przy fortepianie oraz z 1882 r. "Śmierć wygnanki" - do tej kompozycji pozował mu m.in. ojciec. Muzeum radomskie od wielu lat gromadzi obrazy, rysunki, pamiątki związane z artystą. Kolekcja obecnie liczy 38 obrazów, 41 rysunków, jeden szkicownik oraz listy, zdjęcia, dokumenty. Wśród obrazów aż 14 to autoportrety, najcenniejsze z nich to "Autoportret z muzą", "Zatruta studnia" z autoportretem. Swoje wizerunki artysta malował zawsze, przez całe lata konfrontował siebie samego z całym światem, jakim go uczuciem, myślą i wyobraźnią był w stanie ogarnąć. W autoportretach wiernie odtwarzał rysy zewnętrzne, nie próbując prawie nigdy zdradzać swoich przeżyć. Twarz pozostawała na ogół zamknięta, niedostępna. Świat wewnętrzny z wielkim bogactwem przeżyć ukazywał cały teatr dziejący się wokół. Tak jest w pochodzącym z 1908 r. obrazie pt. "Autoportret z muzą" przedstawiającym artystę na tle bujnego, prześwietlonego słońcem ogrodu w towarzystwie pięknej kobiety muzy, którą jest Maria Balowa, wieloletnia przyjaciółka i modelka artysty. Niewątpliwym arcydziełem w kolekcji radomskiej jest obraz z cyklu "Zatruta studnia". W "Zatrutej studni z chimerą" z 1905 r. artysta przedstawił chimerę, o rysach Marii Balowej. Tłem kompozycji jest ogród na Zwierzyńcu z rozległym widokiem Wisły i architektury Wawelu. W willi "Pod Matką Boską" z ogrodem położonym na południowym stoku góry Bł. Bronisławy zamieszkiwali Państwo Malczewscy w latach 1899-1914. Z ziemią radomską wiąże się postać Piotra Hubal-Dobrzańskiego serdecznego przyjaciela artysty. Piotr Hubal-Dobrzański urodził się w 1845 r. w Krakowie, zmarł w 1925 r. w Garnie pod Radomiem, pochowany jest na cmentarzu w niedalekim Wolanowie. Przez długie lata był najwierniejszym opiekunem, doradcą i powiernikiem artysty. Rysy jego twarzy zostały utrwalone w niejednym obrazie Malczewskiego. Znajdujący się w zbiorach muzeum radomskiego "Portret Piotra Hubal - Dobrzańskiego", namalowany w 1913 r., charakteryzuje się pięknie opracowaną, pełną wyrazu twarzą człowieka o bardzo intensywnym życiu wewnętrznym. W latach 1914-1920 powstał cykl "Moje życie", składający się z dziewięciu obrazów. Wszystkie przedstawione w nim sceny dzieją się przed dworem w Wielgiem. W 1923 r. artysta namalował tryptyk "Mój pogrzeb", dzieło które zamyka jego powroty do Wielgiego. Po śmierci matki w 1898 r. Jacek Malczewski do Radomia i do Wielgiego nie wracał, chociaż zawsze do "ziemi radomskiej" tęsknił. Michalina Janoszanka w "Wielkim Tercjarzu" tak to opisuje: "Jacek Malczewski zawsze tęsknił za wsią. W wierszach jego dusza wyrywała się nie do natury w ogóle, ale do naszej natury. Podróżował wiele; był w Azji z hr. Karolem Lanckorońskim, znał świat i zagranicą przebywał długie lata; ale to było charakterystyczne, że mało wspominał te wyprawy. Apoteozował tylko strony ojczyste, a rozrzewniał się nad Radomskiem. Zawsze marzył, aby tam być jeszcze przed śmiercią. Często mu ktoś obiecywał, że go zawiezie do Radomia. Jak tylko wchodziłam do pokoju wołał: - Wiesz duszo ten poczciwy inżynier zawiezie automobilem starego Malczewskiego do Radomia. Tak się cieszę! Ale nikt go nie zawiózł. Nikt nie dotrzymał obietnicy". W 1925 roku Rada Miejska miasta Radomia kupiła do sali posiedzeń tryptyk "Mój pogrzeb" i "Autoportret". Dzieła te zapoczątkowały kolekcję obrazów Jacka Malczewskiego w muzeum radomskim. Jacek Malczewski zmarł 8 października 1929 r. Przyodziany w habit trzeciego zakonu św. Franciszka, pochowany został na Skałce w Krakowie wśród grobów zasłużonych Polaków obok Adama Asnyka, Stanisława Wyspańskiego, Henryka Siemiradzkiego.

Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego 2014-2020

×

Drogi Użytkowniku!

Administratorem Twoich danych jest Muzeum Wsi Radomskiej z siedzibą przy ulicy Szydłowieckiej 30 w Radomiu, zarejestrowanym w Rejestrze Instytucji Kultury prowadzonym przez Samorząd Województwa Mazowieckiego pod numerem RIK/21/99 NIP 796-007-85-07.   Nasz e-mail to  muzeumwsi@muzeum-radom.pl, a numer telefonu 48 332 92 81. Z Inspektorem Ochrony Danych (IOD) skontaktujesz się mailem iod@rodo-radom.pl

Co do zasady Twoje dane zbieramy wyłącznie w celach związanych ze statutowymi zadaniami MUZEUM. Przetwarzamy Twoje dane zgodnie z prawem: w przypadku gdy przetwarzanie jest niezbędne do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na nas jako administratorze, wykonania umowy oraz gdy przetwarzanie jest niezbędne do wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym. Zawsze prosimy Cię o podanie tylko takiego zakresu danych, jaki jest niezbędny do realizacji naszych celów:

gromadzenie zabytków w statutowo określonym zakresie; katalogowanie i naukowe opracowywanie zgromadzonych zbiorów; przechowywanie gromadzonych zabytków, w warunkach zapewniających im właściwy stan zachowania i bezpieczeństwo, oraz magazynowanie ich w sposób dostępny do celów naukowych; zabezpieczanie i konserwację zbiorów oraz, w miarę możliwości, zabezpieczanie zabytków archeologicznych nieruchomych oraz innych nieruchomych obiektów kultury materialnej i przyrody; urządzanie wystaw stałych i czasowych; organizowanie badań i ekspedycji naukowych, w tym archeologicznych; prowadzenie działalności edukacyjnej; popieranie i prowadzenie działalności artystycznej i upowszechniającej kulturę; udostępnianie zbiorów do celów edukacyjnych i naukowych; zapewnianie właściwych warunków zwiedzania oraz korzystania ze zbiorów i zgromadzonych informacji; prowadzenie działalności wydawniczej, prowadzenie strony www, w tym zakresie serwisów, które poprawiają jakość naszej pracy i poziom oferowanych usług.  

W trosce o bezpieczeństwo zasobów Muzeum informujemy Cię, że będziemy monitorować siedzibę Muzeum z poszanowaniem Twojej ochrony do prywatności. W tym wypadku będziemy działać w oparciu o przepisy prawa i w celu wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym.

Nie będziemy przekazywać Twoich danych poza Polskę, ale możemy udostępnić je podmiotom, które wspierają nas wypełnianiu naszych zadań. Działamy w tym przypadku w celu wypełnienia obowiązków prawnych, które na nas spoczywają oraz w związku z wykonaniem zadań realizowanych w interesie publicznym.

Twoje dane będziemy przetwarzać w oparciu o przepisy prawa obowiązujące w naszym kraju, tak długo, jak przetwarzanie jest  niezbędne do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na nas jako administratorze; także w związku z realizacją zadań publicznych oraz do momentu ustania przetwarzania w celach planowania związanego z organizacją funkcjonowania Muzeum.

Przysługuje Ci prawo do żądania dostępu do swoich danych osobowych, ich sprostowania, ograniczenia przetwarzania oraz, w zależności od podstawy przetwarzania danych osobowych, także prawo do wniesienia sprzeciwu wobec ich przetwarzania oraz prawo do ich przenoszenia i usunięcia.

Jeżeli przetwarzanie danych odbywa się na podstawie zgody, masz prawo do cofnięcia tej zgody w dowolnym momencie, jednak bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej cofnięciem.

Przysługuje Ci również prawo wniesienia skargi do organu nadzorczego, którym jest Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych, ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa, gdy uznasz, że przetwarzanie Twoich danych osobowych narusza przepisy prawa.

Podanie danych osobowych jest obligatoryjne w oparciu o przepisy prawa; w pozostałym zakresie dobrowolne, ale odmowa ich podania może uniemożliwić podjęcie współpracy, realizację umowy czy usługi.

Szczegółowe zasady ochrony Twojej prywatności znajdują się w naszej Polityce Prywatności i Polityce Cookies.

Administrator Danych Osobowych .