W dniach 9-11 września 2011 r. na terenie Parku Etnograficznego w Tokarni odbyła się I edycja seminarium „Muzeum Otwarte na Edukację”, realizowanego przez Muzeum Wsi Kieleckiej. Głównym celem realizatorów projektu jest zwrócenie uwagi na potencjał edukacyjny polskich muzeów typu skansenowskiego oraz otwarcie dyskusji nad możliwościami jego wykorzystania.
Seminarium skierowane było do pracowników działów edukacji muzeów typu skansenowskiego, jednak uczestniczyli w nim również nauczyciele i pedagodzy niezwiązani bezpośrednio z muzealnictwem.
Program seminarium obejmował warsztaty dotyczące tworzenia ścieżek edukacyjnych w skansenie oraz pozyskiwania środków finansowych na działalność kulturalną, a także warsztaty zrealizowane w czterech grupach tematycznych, takich jak: „Tworzenie oferty edukacyjnej dla rodzin z dziećmi”, „Innowacyjne metody pracy z dziećmi w zakresie edukacji artystycznej”, „Metody pracy z młodzieżą gimnazjalną”, „Tworzenie oferty edukacyjnej dla osób niepełnosprawnych”. Organizatorzy sami dokonali podziału uczestników seminarium na wyżej wymienione podgrupy tematyczne. Osobiście uczestniczyłam
w warsztatach poświęconych metodom pracy z młodzieżą gimnazjalną. Ponadto, drugiego dnia seminarium odbyła się wizyta studyjna w Europejskim Centrum Bajki w Pacanowie.
w warsztatach poświęconych metodom pracy z młodzieżą gimnazjalną. Ponadto, drugiego dnia seminarium odbyła się wizyta studyjna w Europejskim Centrum Bajki w Pacanowie.
Uczestnicy seminarium dzieląc się własnymi doświadczeniami w działaniach edukacyjnych, w licznych rozmowach i dyskusjach koncentrowali się przede wszystkim na zagadnieniach związanych ze specyfiką edukacji muzealnej, zwracając szczególną uwagę na poszukiwanie inspiracji do tworzenia nowych rozwiązań w pracy z różnymi typami publiczności muzeów typu skansenowskiego.
Jak wynika z doświadczeń pracowników Małopolskiego Instytutu Kultury, jedną z metod, która cieszy się bardzo dużym zainteresowaniem i popularnością wśród znacznej części odbiorców muzeum, jest tzw. ścieżka edukacyjna. Ścieżka edukacyjna może przybrać różne formy - wszystko zależy od pomysłowości twórców, zakresu tematycznego i ograniczeń terenowych. Wśród najpopularniejszych wymienić można ścieżki historyczne, literackie, wirtualne, gry miejskie, terenowe, planszowe czy tzw. questing’i. Ścieżka edukacyjna może być wyborem pewnych tematów, wiadomości dotyczących danego zbioru muzealnego, może być dopowiedzeniem pewnych informacji, czy też rodzajem wtajemniczenia, poprzez udostępnienie informacji na co dzień niedostępnych. Zastosowanie odpowiedniej narracji dopasowanej do danego odbiorcy, może wzbudzić uczucia empatyczne, a tym samym pozwolić odbiorcy na utożsamienie się z bohaterami poznawanych historii, czy też nabrania indywidualnego stosunku do historycznych, często odległych wydarzeń. Ścieżka edukacyjna to ciekawa alternatywa do tradycyjnego oprowadzania po ekspozycji muzeum, zaś, jeśli zawiera w sobie elementy wyżej wymienionego questing’u (a więc opiera się na poszukiwaniu, dociekaniu) z powodzeniem łączy w sobie cele edukacyjne jak i rozrywkowe. Przyjęcie takiej formy poznawania ekspozycji zmusza do aktywnego uczestniczenia w muzealnej przestrzeni, a dobrze przemyślana, zaplanowana i zrealizowana ścieżka edukacyjna może nie tylko odkrywać przed uczestnikami nowe obszary wiedzy, ale także rozbudzić ciekawość do dalszych, samodzielnych poszukiwań.
Warsztaty w grupach tematycznych rozpoczęły się wspólnym zdefiniowaniem przez uczestników seminarium charakterystyki, potrzeb i wymagań adresata – w tym przypadku młodzieży gimnazjalnej, jak również próbą zidentyfikowania problemu z odbiorem przez ten typ użytkowników zakresu tematycznego muzeum. Usystematyzowanie zebranych w ten sposób informacji, popartych w głównej mierze doświadczeniem w codziennej pracy, stanowiło podstawę do dyskusji oraz wspólnego wypracowania innowacyjnych metod i form pracy z młodzieżą gimnazjalną.
Postępujące zmiany społeczno – ekonomiczne, coraz szybszy postęp techniczno-informatyczny, a także formy aktywności, uczestnictwo w szeroko pojętej kulturze i zainteresowania młodzieży niewątpliwie determinują konieczność uwzględnienia w pracy z młodzieżą wszelkich technik multimedialnych. Ograniczenia czasowe warsztatów nie pozwoliły na dokładną analizę wszystkich technik multimedialnych, dlatego skoncentrowane zostały na zagadnieniu fotografiki.
Wykorzystanie aparatu fotograficznego podczas warsztatów muzealnych stanowi pomost między nowoczesnością a tym co dawne, umożliwia przekazywanie wiedzy na, często niełatwe tematy w sposób przystępny i ciekawy, a tym samym pozwala wzbudzić zainteresowanie młodzieży. Aparat fotograficzny czy też obraz jako taki, daje duże możliwości przy tworzeniu konkretnych ćwiczeń stosowanych podczas warsztatów muzealnych, jak i wszelkich przedsięwzięć edukacyjnych na terenie muzeum. Prowadzone w ten sposób zajęcia niewątpliwie zawierają elementy animacji kultury, ponieważ, zgodnie z jej założeniami, pozwalają na odnajdywanie i uruchamianie sił twórczych i kreatywności tkwiących w każdym człowieku, a także wymagają od młodzieży zaangażowania, aktywności oraz samodzielności w myśleniu i działaniu. Interaktywny charakter tego typu zajęć pobudza wielostronną aktywność młodzieży, a więc nie tylko intelektualną czy werbalną, ale także emocjonalną, sensoryczną czy motoryczną. Interaktywność to bardzo ważna cecha edukacji nieformalnej, która kojarzona z wypoczynkiem i rozrywką, pozwala stworzyć podczas zajęć specyficzny klimat sprzyjający współpracy z grupą, a tym samym realizacji celów zajęć.
Edukacja muzealna pełni ważną rolę w ogólnym procesie dydaktyczno – wychowawczym każdego człowieka, dlatego spotkania edukatorów muzealnych, nauczycieli i pedagogów, wymiana doświadczeń, poszukiwanie nowych rozwiązań i inspiracji mają niezaprzeczalne znaczenie dla wyłaniania i upowszechnienia twórczych i kreatywnych pomysłów na zajęcia edukacyjne w muzeach.
Paulina Biesel
