2 lutego przypada Święto Ofiarowania Pańskiego. W polskiej tradycji znane bardziej jako święto Matki Boskiej Gromnicznej, gdyż tego dnia święci się świece. Zapraszamy do udziału w uroczystościach organizowanych w Muzeum Wsi Radomskiej.
Kończy się bożonarodzeniowe świętowanie. 2 lutego w kościele katolickim obchodzone jest święto Ofiarowania Pańskiego, które upamiętnia ofiarowanie Jezusa Chrystusa w Świątyni Jerozolimskiej. W polskiej tradycji bardziej znana jest ta druga nazwa - Święto Matki Bożej Gromnicznej. – Tradycyjnie uroczystości zaplanowaliśmy także w naszym skansenie. Będzie Msza św., wybrane zwyczaje z tradycji ludowej i wspólne kolędowanie – zaprasza Ilona Jaroszek dyrektor Muzeum.
Uroczystości w Muzeum Wsi Radomskiej rozpocznie o godz. 16.00 Msza św. w Kościele z Wolanowa pw. świętej Doroty (na terenie skansenu). Liturgii przewodniczył będzie biskup radomski Marek Solarczyk.
Następnie, po uroczystej Mszy zaplanowano przejście z gromnicami z Kościoła z Wolanowa do chałupy w zagrodzie z Alojzowa. Procesję poprowadzi Zespół ludowy „Raz na Ludowo”, który po raz pierwszy zaprezentuje obrzędy związane z tym dniem. Posłuchajcie, co nam powiedziały Panie z zespołu - rozmawiała Magda Gliszczyńska
Ok. godz. 17.00 dalsza część uroczystości odbywać się będzie w Zagrodzie z Alojzowa. We wnętrzach chałupy zaprezentowane zostaną wybrane zwyczaje z tradycji ludowej, związane ze Świętem Matki Boskiej Gromnicznej: rozpalanie od poświęconej gromnicy ognia w piecu, obchodzenie gospodarstwa z zapaloną gromnicą dla odpędzenia zła od zagrody. Zwyczaje zaprezentuje zespół ludowy „Raz na Ludowo”.
Uroczystości zakończy koncert kolęd i pastorałek w Dworze z Brzeziec w wykonaniu Pani Katarzyny Bochyńskiej – Wojdył, śpiewaczki operowej i chórzystki. Akompaniować jej będzie Pani Małgorzata Bochyńska na akordeonie.
Małgorzata Bochyńska
Od dziecka gra na akordeonie i pianinie. Wieloletni nauczyciel muzyki, m.in. w PSP nr 28 w Radomiu. Wiele razy brała udział w widowiskach, które miały miejsce w MWR, grając na akordeonie podczas wspólnego śpiewania pieśni patriotycznych.
Katarzyna Bochyńska-Wojdył
Obdarzona naturalnym, silnym głosem: sopranem spinto - to najrzadziej spotykany głos kobiecy, osiągający brzmienie zarówno liryczne jak i dramatyczne, z wyjątkową swobodą wykonuje zarówno sopranowe arie operowe jak pieśni sakralne i popularne. Od urodzenia związana jest z ziemią radomską. Mieszka w Skrzynnie. Odebrała szerokie wykształcenie muzyczne począwszy od Państwowej Szkoły Muzycznej w Radomiu w klasie śpiewu solowego po konsultacje indywidualne u legendy światowej wokalistyki – Maestro Wiesława Ochmana. Występuje jako solistka, z towarzyszeniem chórów i orkiestr. Śpiewała w koncertach w wielu miastach w Polsce i w Europie. Występowała obok tak wspaniałych artystów jak: Wiesław Ochman, Renata Dobosz, Edyta Piasecka, Maciej Komandera, Andrzej Płonczyński, Anna Seniuk, Anna Romantowska, Krzysztof Globisz.
Uroczystość Matki Boskiej Gromnicznej:
Data: 2 lutego 2024 r.
Czas trwania: godz. 16:00 – 18:30
Miejsce: Muzeum Wsi Radomskiej, ul. Szydłowiecka 30
(Kościół z Wolanowa, Zagroda z Alojzowa, Dwór z Brzeziec)
Wstęp na Uroczystość Matki Boskiej Gromnicznej w cenie 1 zł.
Święto Matki Boskiej Gromnicznej w tradycji ludowej - o tym opowiada Marcin Stańczuk etnolog, kustosz Muzeum Wsi Radomskiej.
Według Ewangelii Jezus, zgodnie z prawem żydowskim, jako pierworodny syn był ofiarowany Bogu w świątyni jerozolimskiej. Wówczas Symeon wypowiedział znamienne proroctwo nazywając Jezusa „światłem na oświecenie pogan i chwałę Izraela”. Dlatego też Chrystus jest tym, który oświeca ścieżki naszego życia. Świeca zatem symbolizuje „Światłość Światłości” – samego Jezusa.
Święto Ofiarowania Pańskiego w tradycji ludowej kojarzy się przede wszystkim ze zwyczajem przynoszenia do kościoła świec, które kapłan błogosławi. Jak podkreśla Marcin Stańczuk ten dzień kojarzony jest ze Świętem Matki Boskiej Gromnicznej, czyli ze świętem oczyszczenia Najświętszej Maryi Panny.
W Jerozolimie, gdzie Ofiarowanie Pańskie obchodzono już od IV w, odbywały się uroczyste procesje ze świecami. Organizowane one były zazwyczaj nocą. Prawdopodobnie już w IX w. święcono świece, nazywane gromnicami i pieczołowicie przechowywano w domu. Nazwa gromnica wywodzi się od słowa gromny (huczny, grzmiący), a sama świeca wedle tradycji zabezpiecza dom i obejście przed uderzeniami piorunów.
Zgodnie z liturgią tego święta także i w naszych czasach wierni przynoszą do kościoła przybrane zielenią i wstążkami świece, a kapłani podczas nabożeństwa błogosławią je i święcą. Płomyki świec symbolizują światłość bożą i światło wiary.
W tradycji ludowej Matka Boska, której święto obchodzimy w lutym, patronuje ludzkim zmaganiom z różnymi groźnymi żywiołami, świece poświęcone w kościele w dniu Jej święta mają niezwykłą moc, a przede wszystkim moc odwracania gromów. Dlatego też dawniej w każdym domu musiała być gromnica, którą zapalano i stawiano w oknie w czasie porywistych burzy, grzmotów, czy piorunów. Światło świecy miało odwrócić zagrożenie uderzenia piorunów i ewentualnego pożaru w gospodarstwie. Tym bardziej, że domy były drewniane i nie tak zabezpieczone przed żywiołem. Często też na dawnej wsi, w czasie gwałtownych burz obnoszono zapaloną gromnicę wokół budynków gospodarskich. Następnie stawiano ją na parapecie lub stole, wokół którego gromadzili się domownicy. Gromnica miała ich chronić przed huraganem, pożarem, w zimie przed śnieżycami, a przez cały rok przed klęskami żywiołowymi i wszelkim złem.
Dlatego też w Gromniczną, po powrocie z kościoła do domu kopcono znak krzyża na belkach stropowych. Od zapalonej w kościele świecy rozniecano domowe ognie, np. w kuchni, w piecu, co do dziś jeszcze czynią osoby starsze lub te które chcą podtrzymać tę tradycję. Świeca chroniła przed wszelkimi chorobami.
Warto zauważyć, że Święto Matki Boskiej Gromnicznej przypada w momencie pewnego przełomu. To dzień, gdy po raz ostatni rozbrzmiewają kolędy i kończy się czas świąteczny Bożego Narodzenia. Zauważa etnolog Marcin Stańczuk
Istnieje też wiele przysłów ludowych dotyczących tego święta:
„Gdy w Gromniczną z dachów ciecze, jeszcze zima się powlecze”,
„Gdy w Gromniczną jest ładnie, dużo jeszcze śniegu spadnie”,
„Na Gromniczną mróz — schowaj sanie, szykuj wóz”,
„Gromniczna pogodna, będzie jesień dogodna” .
Żródło:
Barbara Ogrodowska: „Święta polskie. Tradycja i obyczaje” ;
Justyna Górska-Streicher „Od obrzędu do widowiska ludowego. Zwyczaje regionu radomskiego”
