Wystawa prezentowana była od16 czerwca 2014 roku do 5 października 2014 r. w spichlerzu z Wilkowa.
Patronem Ogólnopolskiej Nagrody „Za zasługi dla kultury ludowej” jest Oskar Kolberg – etnograf, folklorysta, kompozytor. Był on wybitnym badaczem kultury ludowej obszaru całej przedrozbiorowej Rzeczypospolitej. Jego dzieła dokumentują ustne przekazy tradycji oraz przejawy żywej twórczości artystycznej i ich regionalne zróżnicowanie. Stanowią one największy XIX-wieczny zbiór źródeł i opracowań kultury ludowej w skali europejskiej.
Nagroda została ustanowiona w 1974 roku na Mazowszu płockim, w gronie twórców czasopisma społeczno-kulturalnego „Barwy”. W latach 1986 – 2001 była realizowana przez Mazowieckie Towarzystwo Kultury w Warszawie. Od roku 2002 jej organizację prowadzi Muzeum im. Oskara Kolberga w Przysusze, Oddział Muzeum Wsi Radomskiej w Radomiu. Współorganizatorem jest także Fundacja „Cepelia” Polska Sztuka i Rękodzieło (od 1974 roku) i Narodowe Centrum Kultury (od 2010 roku). Patronat nad nagrodą sprawuje Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Nagroda honoruje całokształt działalności w dziedzinie kultury ludowej oraz wyraża uznanie i wyróżnia wybitne osiągnięcia dla twórców, naukowców, badaczy, animatorów, instytucji i organizacji wspierających kulturę ludową w kraju i poza granicami.
Nagrody – dyplom, medal projektu Anny Jarnuszkiewicz oraz gratyfikacja pieniężna – są przyznawane raz w roku indywidualnym twórcom (w dziedzinach muzyki instrumentalnej, tańca, śpiewu, sztuki plastycznej, obrzędowej, rękodzielniczej, literatury ludowej), kapelom
i zespołom folklorystycznym oraz w dziedzinie działalności badawczej, dokumentacyjnej, animacji i upowszechniania kultury ludowej. Nagrody honorowe wyróżniają osiągnięcia osób, organizacji i instytucji wspierających rodzimą kulturę. Głównym fundatorem nagród
i wyróżnień honorowych jest Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Nagrody finansują także instytucje działające na rzecz kultury ludowej: Fundacja „Cepelia” Polska Sztuka
i Rękodzieło oraz Samorząd Województwa Mazowieckiego. Uroczystość wręczania odbywa się w Zamku Królewskim w Warszawie.
Wśród laureatów Nagrody znajduje się wielu twórców z ziemi radomskiej. Na wystawie pt. „Laureaci Nagrody im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej” pochodzący z regionu radomskiego – prace ze zbiorów Muzeum Wsi Radomskiej” zaprezentowano jedynie artystów zajmujących się dziedzinami z zakresu kultury materialnej – rzeźbiarstwa, ceramiki i kowalstwa.
Nagrodzeni rzeźbiarze to: Stefan Ślażyński (1988 r.), Władysław Gruszczyński
(2002 r.) i Grzegorz Szewczyk (2008 r.) z prężnie działającego niegdyś kozienickiego ośrodka rzeźbiarskiego, zrzeszającego wielu twórców regionu. Być może ilość artystów była determinowana bliskością Puszczy Kozienickiej i dostępnością drzewa. Tradycje te,
w Kozienicach wciąż są żywe – organizowane są plenery rzeźbiarskie
i malarsko-rzeźbiarskie.
Z dziedziny ceramiki nagrodzeni zostali twórcy z dwóch słynnych w Polsce ośrodków – z Iłży: Wincenty Kitowski (1975 r.) i Jadwiga Kosiarska (1986 r.), a z Rędocina: Stanisław Seweryński (1977 r.), Henryk Rokita (1955 r.), Krystyna Mołdawa (1999 r.) i Jarosław Rodak (2004 r.). W Radomskiem, jak w całej Polsce, garncarstwo występowało jako twórczość wyspecjalizowana, oparta na tradycjach rzemiosła cechowego. Powstawanie ośrodków garncarskich determinowały pokłady gliny. W regionie radomskim działały cztery takie ośrodki: w Iłży, Rędocinie, Głowaczowie i Mogielnicy. Najstarszy i najsłynniejszy był ośrodek iłżecki – cech garncarski istniał tu już w XV wieku, a jego największy rozwój przypadł na wiek XV i XVI. W kolejnych wiekach następowało zahamowanie produkcji garncarskiej. O sukcesach iłżeckiej ceramiki decydował głównie talent garncarzy, ale także bardzo plastyczna glina stwarzająca szerokie możliwości zdobnicze oraz świetne lśniące polewy o różnych odcieniach żółci, zieleni i brązu. Cech w Iłży rozwiązano w 1937 roku. Po II wojnie światowej rzemiosło garncarskie traktowane było przez państwo nie jako odrębne rzemiosło, ale jako jedna z gałęzi sztuki ludowej. Z inicjatywy „Cepelii” w 1950 roku powołano Spółdzielnię „Chałupnik” z siedzibą w Iłży. Jej założycielami byli znani garncarze iłżeccy, a wśród nich Jadwiga Kosiarska. Zrzeszała garncarzy z ośmiu ośrodków, m.in.: Iłży
i Rędocina. Spółdzielnia prowadziła działalność do końca lat 80-tych.
Ośrodek w Rędocinie należy do najmłodszych ośrodków garncarskich na tym terenie – powstał prawdopodobnie po koniec XIX wieku. Jest aktualnie jedynym działającym ośrodkiem w okolicy.
Kowale uhonorowani Nagrodą to Franciszek Górka (1983 r.), Kazimierz Markiewicz
(1998 r.), Paweł Winiarski (2005 r.) – wielokrotni laureaci Ogólnopolskich Biennale Kowalstwa Ludowego, organizowanych w Radomiu w latach 1979–1988, a także uczestnicy wielu innych regionalnych i wojewódzkich konkursów i kiermaszy. Kowalstwo należało do wiodących dyscyplin na terenie dawnego województwa radomskiego. Wynikało to
z wieloletniej twórczej rywalizacji wielu wiejskich warsztatów. Większość kowali z naszego regionu pochodzi z rodzin, w których zawód ten przechodzi z ojca na syna – jak właśnie
w przypadku rodziny Markiewiczów z Wierzchowin, Winiarskich z Błazin i wielu innych. Rozwój radomskiego kowalstwa wynikał nie tylko z często organizowanych konkursów, ale także dużego zapotrzebowania okolicy na tego typu wyroby.
W zbiorach Muzeum znajduje się wiele prac tych artystów. Założeniem prezentowanej ekspozycji jest zaprezentowanie ulubionych tematów twórczych oraz przykładów dobrego rzemiosła o wysokich walorach artystycznych.
Komisarz wystawy: Aleksandra Pajek
