Zamknij

Kilka praktycznych porad na udane polowanie, czyli przesądy i gusła w łowiectwie

Kilka praktycznych porad na udane polowanie, 
czyli przesądy i gusła w łowiectwie

Człowiek polował na dziką zwierzynę od zarania dziejów, zdobywając w ten sposób pożywienie, skóry na ubrania, namioty oraz kości i rogi do wyrobu narzędzi. Łowcy wierzyli zarówno w dobre jak i złe moce ukryte w naturze. W obawie przed mroczną przyrodą, pełną dzikiego zwierza, stworzyli wiele „ochronnych” zwyczajów.

Przed wyruszeniem na łowy odprawiali rozmaite rytuały i czary, zjednując sobie tajemne moce. Wyrabiali i zawieszali na szyi amulety z różnych części ciała upolowanych zwierząt - przeważnie kły, pazury, kawałki rogów oraz skóry, sierść i pióra, oraz inne ozdoby. Wierzono, że noszenie trofeów oraz spożywanie niektórych organów zwierzęcych doda im odwagi, siły, sprytu, nieśmiertelności a także spowoduje przejęcie cech danego zwierzęcia. Odprawiali również tajemnicze „czynności” nad swoją bronią myśliwską; groty strzał i włóczni moczyli w wywarach z ziół lub krwi zwierzęcej, aby dodać im celności.

Po wynalezieniu broni palnej, aby zwiększyć skuteczność kul należało je odlewać na święconej pszenicy. Gdy strzelba zawodziła w celności wymagane było nabicie jej padalcem (tak, tą właśnie beznogą jaszczurką…) i po specjalnych zabiegach wystrzelenie jej na rozstajnych drogach. Kiedy była celna, należało dbać o to, aby nie utraciła swych właściwości. Pod żadnym pozorem nie wolno jej było położyć na łóżku niewieścim, albo obok kobiecych ubiorów oraz nie wolno pozwolić na to, by kobieta jej dotknęła. Najgorszą „obrazą” było postawienie jej koło miotły, wtedy celność bezpowrotnie przepadała. Baczną uwagę zwracano na szmaty do czyszczenia broni, aby nie dostały się w ręce zazdrośnika, który umieszczając je na chwilę w dziupli starego drzewa mógłby spowodować, że broń czyszczona nimi nigdy nie trafi do celu. W takim przypadku najlepszym odczynieniem broni było "plunąć na strzelbę i położyć ją na ziemi, a matka ziemia czary wyciągnie". 

 Myśliwi nie polowali nigdy w Boże Narodzenie i Niedzielę Wielkanocną. W pozostałym okresie w  dniu polowania należało wstać z łóżka prawą nogą, splunąć w prawą rękę, a następnie w prawy but. Próg domu należało przekraczać prawą nogą i nie wolno było odwracać głowy ani spoglądać w stronę domu. Jeśli myśliwy, wychodząc na polowanie czegoś zapomniał nie wolno mu było wracać pod żadnym pozorem. Założenie myśliwskiej odzieży na lewą stronę przynosiło pecha. Życzenia "udanego polowania" nie wróżyły nic dobrego, należało życzyć „połamania strzelby” lub „ni sierści ni pióra” oraz tradycyjne „Darz bór”. Napotkanie w drodze na polowanie starej kobiety lub zakonnicy przynosiło pecha. Podobnie widok pustych naczyń na wodę lub kobiety z nimi. Natomiast młoda panna z wiadrem pełnym wody to był dobry znak. Dobrze wróżyło w dniu rozpoczęcia sezonu łowieckiego puszczenie bez strzału pierwszego napotkanego zwierza danego gatunku, jak również uchylenie nakrycia głowy na widok pierwszego w sezonie szaraka. Podczas patroszenia grubego zwierza nie wolno było podwijać rękawów koszuli, to stanowić miało o niedalekim sukcesie tak jak i posiadanie przy sobie ostatniej łuski z trafnie wystrzelonego naboju. Wybierając się na polowanie niedopuszczalne było mycie i golenie się w myśl zasady, że „Dziki idzie na dzikiego a kudłaty na kudłatego”.

Zwyczaj pogłaskania kobiecego kolana przed wyruszeniem na łowy nawiązuje prawdopodobnie do czasów, gdy polowanie na grubego zwierza było zajęciem śmiertelnie niebezpiecznym i mogło trwać przez dłuższy czas. W związku z czym przed wyruszeniem w daleką podróż żegnano się z rodziną i pozostałymi członkami plemienia na wypadek śmierci. Po udanym powrocie witano się i ucztowano. Zwyczaj ten po części przetrwał do późniejszych czasów i miał zapewnić sukces myśliwemu. Wiązała się z nim zasada, że "Im grubszy zwierz, tym wyżej bierz", czyli w zależności od gatunku zwierzyny, na który chce się zapolować, i stopnia zagrożenia dla myśliwego, damę należało chwytać za właściwą część ciała i tak: na przepiórki i kuropatwy za mały palec od stopy, na zające za stopę, na lisa za kolano, na jelenia i łosia za udo, w dalszej hierarchii były żubry, tury i niedźwiedzie.

Oprócz wszelkich innych zalet myślistwa, istniało również przekonanie o wielce zdrowotnych właściwościach dziczyzny, czego przykładem mogą być przepisy i sposoby ich stosowania zawarte w XVII-wiecznym poradniku „Skład abo skarbiec znakomitych sekretów oekonomiej ziemiańskiej” autorstwa Jakuba Kazimierza Haura. Rogi żubra „…mają w sobie wielką cnotę i sekreta. Robią z nich puhary oprawują je w drogie metala, w których gdyby była trucizna zaraz ją wyrzuci”. Niedźwiedzia żółćpomocna jest przeciw niemocy i paraliżowi, oczy niedźwiedzie wyłupione i na lewym ramieniu powieszone febrę uśmierzają, sadło przepukliny goi, parchy czyści, włosy bieli, przez smarowanie czoła pamięć prawdziwa”. Mięso dzicze „…krew czystą mnoży, krew z wódką zmieszana pomocna w suchotach, zęby tarte w wódce z makiem polnym na kolki i parcia w boku pomocne, łajno suszone i podane w trunku leczy plucie krwią”  i wreszcie” mocz dziczy pity z pietruszczaną wódką kamień w człowieku kruszy”.

Tradycji związanych z myślistwem jest niezliczona ilość… Warto sięgać po nie i wspominać zwyczaje naszych przodków. Może szczególnie teraz, gdy na świeżym śniegu widać tak wiele tropów dzikich zwierząt, z których bliskiej obecności czasem nie zdajemy sobie sprawy.

×

Drogi Użytkowniku!

Administratorem Twoich danych jest Muzeum Wsi Radomskiej z siedzibą przy ulicy Szydłowieckiej 30 w Radomiu, zarejestrowanym w Rejestrze Instytucji Kultury prowadzonym przez Samorząd Województwa Mazowieckiego pod numerem RIK/21/99 NIP 796-007-85-07.   Nasz e-mail to  muzeumwsi@muzeum-radom.pl, a numer telefonu 48 332 92 81. Z Inspektorem Ochrony Danych (IOD) skontaktujesz się mailem iod@rodo-radom.pl

Co do zasady Twoje dane zbieramy wyłącznie w celach związanych ze statutowymi zadaniami MUZEUM. Przetwarzamy Twoje dane zgodnie z prawem: w przypadku gdy przetwarzanie jest niezbędne do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na nas jako administratorze, wykonania umowy oraz gdy przetwarzanie jest niezbędne do wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym. Zawsze prosimy Cię o podanie tylko takiego zakresu danych, jaki jest niezbędny do realizacji naszych celów:

gromadzenie zabytków w statutowo określonym zakresie; katalogowanie i naukowe opracowywanie zgromadzonych zbiorów; przechowywanie gromadzonych zabytków, w warunkach zapewniających im właściwy stan zachowania i bezpieczeństwo, oraz magazynowanie ich w sposób dostępny do celów naukowych; zabezpieczanie i konserwację zbiorów oraz, w miarę możliwości, zabezpieczanie zabytków archeologicznych nieruchomych oraz innych nieruchomych obiektów kultury materialnej i przyrody; urządzanie wystaw stałych i czasowych; organizowanie badań i ekspedycji naukowych, w tym archeologicznych; prowadzenie działalności edukacyjnej; popieranie i prowadzenie działalności artystycznej i upowszechniającej kulturę; udostępnianie zbiorów do celów edukacyjnych i naukowych; zapewnianie właściwych warunków zwiedzania oraz korzystania ze zbiorów i zgromadzonych informacji; prowadzenie działalności wydawniczej, prowadzenie strony www, w tym zakresie serwisów, które poprawiają jakość naszej pracy i poziom oferowanych usług.  

W trosce o bezpieczeństwo zasobów Muzeum informujemy Cię, że będziemy monitorować siedzibę Muzeum z poszanowaniem Twojej ochrony do prywatności. W tym wypadku będziemy działać w oparciu o przepisy prawa i w celu wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym.

Nie będziemy przekazywać Twoich danych poza Polskę, ale możemy udostępnić je podmiotom, które wspierają nas wypełnianiu naszych zadań. Działamy w tym przypadku w celu wypełnienia obowiązków prawnych, które na nas spoczywają oraz w związku z wykonaniem zadań realizowanych w interesie publicznym.

Twoje dane będziemy przetwarzać w oparciu o przepisy prawa obowiązujące w naszym kraju, tak długo, jak przetwarzanie jest  niezbędne do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na nas jako administratorze; także w związku z realizacją zadań publicznych oraz do momentu ustania przetwarzania w celach planowania związanego z organizacją funkcjonowania Muzeum.

Przysługuje Ci prawo do żądania dostępu do swoich danych osobowych, ich sprostowania, ograniczenia przetwarzania oraz, w zależności od podstawy przetwarzania danych osobowych, także prawo do wniesienia sprzeciwu wobec ich przetwarzania oraz prawo do ich przenoszenia i usunięcia.

Jeżeli przetwarzanie danych odbywa się na podstawie zgody, masz prawo do cofnięcia tej zgody w dowolnym momencie, jednak bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej cofnięciem.

Przysługuje Ci również prawo wniesienia skargi do organu nadzorczego, którym jest Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych, ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa, gdy uznasz, że przetwarzanie Twoich danych osobowych narusza przepisy prawa.

Podanie danych osobowych jest obligatoryjne w oparciu o przepisy prawa; w pozostałym zakresie dobrowolne, ale odmowa ich podania może uniemożliwić podjęcie współpracy, realizację umowy czy usługi.

Szczegółowe zasady ochrony Twojej prywatności znajdują się w naszej Polityce Prywatności i Polityce Cookies.

Administrator Danych Osobowych .