Adwent (z łac. „advenire” – przychodzić) zapisał się w kalendarzu kościelnym jako czterotygodniowy czas radosnego czuwania i duchowego przygotowania na narodzenie Pańskie. W dorocznej obrzędowości ludowej jest czasem przełomu, stąd bywa także określany Świętym Adwentem lub Przedgodami, gdyż poprzedza Boże Narodzenie nazywane Godami. Już w średniowieczu określany był także „Czterdziestnicą”, ze względu na jego pokutny charakter i w odniesieniu do czterdziestodniowego postu, nawiązującego do okresu wielkopostnego. Niegdyś na polskiej wsi adwent rozpoczynał się zaraz po dniu św. Marcina przypadającym 11 listopada, stąd Zygmunt Gloger w Encyklopedii Staropolskiej zawarł opis mówiący o (…) zwyczaju ucztowań na gęsi pieczonej, jako w dniu ostatnim przed czterdziestnicą. A że w polskim klimacie jest to początek zimy, więc i wróżby czyniono z gęsich kości, jaka będzie zima? Z pierwszą niedzielą adwentu zaczyna się nowy rok kościelny, że zaś polskim obyczajem w ostatnim dniu roku starego czyniono zawsze wróżby na rok nowy, stąd owe wróżby zamążpójścia w przeddzień św. Andrzeja (równie jak w dniu 31 grudnia).
Wraz z nastaniem adwentowego okresu przygotowań do świąt Bożego Narodzenia życie polskiej wsi nie ograniczało się tylko do udziału w obrzędach liturgicznych, ale odzwierciedlało całościową pobożność ludową. Podczas Świętego Adwentu lud przystępował do spowiedzi, częściej się modlono, przestrzegano postu ograniczając ilość posiłków i spożywanie tłuszczu, zakazane były także śluby, wesela oraz zabawy z nimi związane, milkła bowiem muzyka i radosne przyśpiewki. Czas ten charakteryzował się wyciszeniem, związanym z zaprzestaniem udziału w hucznych imprezach oraz pewnego rodzaju gotowością na przyjście Dzieciątka Jezus.
W trakcie Przedgodów pobożny lud codziennie uczestniczył w roratach, znanych już w Polsce od XIII wieku. Była to msza wotywna odprawiana przed świtem ku czci Najświętszej Marii Panny. Roraty cechowała piękna i głęboka symbolika. Nabożeństwo to swoją nazwę wzięło od pierwszych słów pieśni błagalnej, którą śpiewano w jego trakcie: Rorate coeli desuper – „Spuśćcie rosę niebiosa”, a przed jego rozpoczęciem intonowano „Godzinki” będące pieśnią ku czci Matki Bożej. Cała wieś, zwłaszcza kobiety i dzieci, uczestniczyła w porannej mszy, podczas której na ołtarzu zapalano wielką woskową świecę, udekorowaną błękitną wstążką nazywaną roratnicą lub roratką, która symbolizowała Matkę Bożą.
Podobnie wierni przybywali do kościoła z woskowymi świecami w dłoni. Idąc na roraty drogę oświetlali sobie łuczywami, które wykonane były często ze smolonych świerkowych szczap albo wysuszonych i skręconych witek brzozowych. Pod koniec mszy od roratnicy dzieci zapalały lampiony, z którymi wracały do domu, niosąc światło wiary. Z nabożeństwem związany był także pewien zwyczaj wróżebny. Po skończonej mszy roratniej wracające o świcie z kościoła panny na wydaniu zaczepiały napotkanych chłopców, obłapiały ich swawolnie dookoła i wołały: „Roracie, roracie, jak na imię macie?". Podobno w ten sposób poznawały imię swojego przyszłego małżonka. Z kolei panowie wykorzystując różne sposobności, także zabiegali o względy młodych panien, zgodnie ze starym porzekadłem „Kto się zaleca w adwenta, ten będzie miał żonę na święta”.
Niezwykłe umiłowanie tradycji wsród wiejskiej społeczności przejawiało się w świątecznych przygotowaniach. Już na kilka tygodni wcześniej planowano i wykonywano wszelkie prace gospodarskie. Okres adwentu był czasem, kiedy gospodarze młócili zboża na świąteczne wypieki oraz przepowiadali przyszłoroczne plony, dlatego też bardzo wnikliwie obserwowali przyrodę i pogodę. Wstrzymywali się z pracami w polu, obawiając się nieurodzaju w kolejnym roku w myśl przysłowia „Kto ziemię w adwent pruje, ta mu trzy lata choruje”.
Wiejskie gospodynie długie, jesienne wieczory poświęcały domowym obowiązkom. Ładziły chałupy, prały oraz przygotowywały i gromadziły zapasy na wigilijną wieczerzę. Już od października w wieśniaczych zagrodach tuczono drób przeznaczony na bożonarodzeniowe uczty. Ponadto wieczorami zamężne kobiety i młode panny, spotykały się gromadnie w jednej z chałup i przystępowały do darcia pierza, zwanego też skubaniem. Puch i pióra wykorzystywano do robienia poduch i pierzyn, wchodzących w skład wiana dla dziewcząt. Podskubki były żmudną pracą i zajmowały wiele dni, stąd stały się formą sąsiedzkiej pomocy, w czasie której toczyły się wesołe gawędy. Podczas adwentowych spotkań wykonywano również prace związane z przędzeniem nici z lnu na wrzecionach lub kołowrotkach oraz zajmowano się przebieraniem fasoli i grochu.
Wieczornice poświęcano również na robienie świątecznych ozdób. Ich przygotowywanie należało głównie do dzieci i panien, które dbały o wystrój dekoracyjny chałupy i jej estetykę. Do ich wykonania używano łatwo dostępnych materiałów, tj.: słomy, grochu, fasoli, orzechów, wydmuszek jaj, papieru, bibuły, pudełek po zapałkach. Z produktów powstawały przepiękne ozdoby choinkowe, chociażby śnieżynki, kokardki i łańcuchy, mikołaje, krasnoludki i aniołki.
Na polskiej wsi Święty Adwent upływał na całodziennych zajęciach, ale przede wszystkim był radosnym oczekiwaniem na Boże Narodzenie. Okres ten stanowił duchowe przygotowanie się do najbardziej tradycyjnych, rodzinnych Świąt Godnych, podczas których wierzenia, religijność i tradycje ludności wiejskiej w pełni splotły się z liturgią kościelną.
