Plastyka obrzędowa
Umiejętności plastyczne związane z wykonywaniem rekwizytów obrzędowych wiążą się ściśle z jednej strony z zachowaniem obrzędów w ich właściwym środowisku lub ich trwaniem w formie widowisk, z drugiej, ze względu na atrakcyjność plastyczną, z zamianą ich na folklorystyczne pamiątki.
Potrzeba produkowania różnego typu rekwizytów pojawia się tam, gdzie mają miejsce autentyczne obrzędy lub osnute na ich kanwie przedstawienia folklorystyczne, na których potrzeby wykonuje się gwiazdy, maski dla przebierańców zapustnych, szopki czy nawet wieńce dożynkowe.
Najbardziej żywotne z tych rekwizytów to palmy, pisanki oraz zabawki na choinkę.
Palmy wykonuje się najczęściej z kwitnących gałązek wierzbiny, cisu, gałązek borówek, bukszpanu lub wcześniej zerwanych gałązek wierzby, topoli, malin lub porzeczek, które w środę, przed Niedzielą Palmową wkłada się do wody, aby zakwitły. Technika wykonania palmy polega na oplataniu leszczynowego patyka roślinami. Kształt oraz wielkość palmy bywa różna, związana jest ściśle z tradycją miejscową; palma radomska jest niewielka, przypomina formą kropidło, a palmy kurpiowskie potrafią osiągnąć nawet pięć metrów wysokości.
Pisanki, kraszanki, rysowanki, oklejanki to nazwy jaj malowanych określające jednocześnie technikę ich zdobienia. Najbardziej popularną z nich jest technika batikowa polegająca na pisaniu na powierzchni jajka zanurzonym w roztopionym wosku pisakiem, a następnie farbowaniu go w barwniku.
Zabawki choinkowe wykonywane przez artystki ludowe cechuje nie tyle tradycyjność form czy doprecyzowana technika, co raczej zastosowanie specyficznych materiałów : papieru, słomy, liści szyszek.
Do grupy folklorystycznych pamiątek zaliczyć można dziś wycinanki i kwiaty bibułowe. Nie zatraciły one swej pierwotnej funkcji dekoracyjnej, zmienił się natomiast ich odbiorca- dziś trafiają najczęściej w gusty odbiorcy miejskiego.
Przysłowia związane z plastyką obrzedową:
- „Sam Bóg ciasto na korowaj miesi, Najświętsza Panna go święci, anieli wodę noszą”, (NKPP, T. II, s. 145, PIW 1970),
- „…Najjaśniejsza Panienka
Na stołeczku siedziała
I każdemu dziecięciu
Po szczodrakach dawała…”, (Boże Narodzenie w radomskiem, s. 35 – 36, 2002), - „Marzanna ze wsi, boże latko do wsi”, (NKPP, T. II, s. 396, PIW 1970),
„Wynieśliśmy już z wioski Śmierć –
Niesiemy nowe Lato.
Kłaniamy się majowym dniom
I kolorowym kwiatom.”, (J. i R. Tomiccy, Drzewo życia, s. 180, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1975), - „Wyniosłyśmy Marzaneczkę ze wsi, przynosimy gaj do wsi”, (J. i R. Tomiccy, Drzewo życia, s. 181, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1975),
- „Postanowił On firmament niebieski niebo i ziemię; niebo ozdobił gwiazdami, a ziemię kwiatkami”, (Słownik stereotypów…, T. I, cz. 2, s. 31, Wydawnictwo UMCS 1999).
