LISTOPAD 2008 r. - MARZEC 2009 r.
Od 21 listopada w Domu Ludowym prezentowana jest ekspozycja Ceramika w zbiorach Muzeum Wsi Radomskiej
Zbiory ceramiki w Muzeum Wsi Radomskiej to łącznie 1534 eksponaty. W grupie ceramiki figuralnej jest ich 704, natomiast w grupie ceramiki toczonej - 830.
Eksponatem, który zapoczątkował kolekcję ceramiki figuralnej w muzeum jest „Kapliczka” nieznanego autora, pochodząca z Iłży z 1937 roku, natomiast kolekcję ceramiki toczonej zapoczątkował nietypowy, bo pochodzący z huculszczyzny, talerz datowany na I połowę XX wieku.
Na wystawie prezentowana jest ceramika ze znanych ośrodków garncarskich Radomskiego: w Iłzy, Głowaczowie, Mogielnicy i Rędocinie.
Pracownie garncarskie skupiały się na terenach, gdzie było dużo gliny, dlatego w literaturze etnograficznej nie opisuje się pojedynczych wyrobów czy garncarzy, a całe ośrodki. Na cechy charakterystyczne radomskiej ceramiki wpłynęły dwa istotne czynniki: wysokiej jakości glina oraz talent garncarzy.
Iłża to najstarszy i niegdyś najsłynniejszy ośrodek garncarski w Polsce. Cech garncarzy już w wieku XV otrzymał od biskupów krakowskich cenne przywileje, pozwalające garncarzom iłżeckim kopać glinę w lasach stanowiących własność biskupstwa, a drzewa z tych lasów używać do opalania pieców. W XV i XVI wieku zasięg zbytu iłżeckich wyrobów garncarskich znacząco wykroczył poza rynki lokalne.Sprzedawano je w Krakowie, a także eksportowano przez Brześć Litewski na Litwę oraz przez Warszawę do Gdańska i dalej aż do Szwecji. W końcu wieku XVIII i na początku XIX nastąpiło stopniowe załamanie produkcji rzemieślniczej. W 1937 roku rozwiązano istniejący pięć wieków cech garncarzy iłżeckich.
Po wojnie garncarzy zrzeszała Spółdzielnia Rękodzieła Ludowego i Artystycznego „Chałupnik” z siedzibą w Iłży. Obecnie ośrodek iłżecki nie istnieje. Na specyfikę ceramiki iłżeckiej wpływała bardzo plastyczna glina, wypalająca się na kolor kremowy oraz polewy w różnych odcieniach żółci, zieleni i brązu. Wyroby zdobiono najczęściej nalepiając na nie warkocze, sznureczki, stylizowane gałązki czy listki. lastyczność iłżeckiej gliny pozwoliła na rozwinięcie na bardzo wysokim poziomie rzeźby ceramicznej.
Głowaczów pierwsze wzmianki o tym ośrodku pochodzą z 1821 roku. Największy rozkwit produkcji przypada na przełom wieku XIX i XX. W tym okresie pracowało szesnaście warsztatów, których produkcja w pełni zaspokajała zapotrzebowanie na garnki na terenie Puszczy Kozienickiej. Produkcja garncarzy głowaczowskich koncentrowała się głównie na wytwarzaniu naczyń używanych w gospodarstwie wiejskim oraz drobnej galanterii zabawkarskiej: skarbonek, ptaszków, świstawek i gwizdków. Do produkcji naczyń używano specyficznej, czerwonawej gliny wydobywanej na miejscu. Do jej polewania używano ołowianego szkliwa. Cechą charakterystyczną ceramiki głowaczowskiej było malowanie naczynia podbialką. Malowano nią motywy liniowe, pojedyncze motywy geometryczne oraz roślinne.
Mogielnica była ośrodkiem znanym już w XV wieku. Cech garncarski istniejący tutaj zatwierdził swoim przywilejem Kazimierz Jagiellończyk. W literaturze odnaleźć można wzmianki o produkowanych tu w dużych ilościach prostych naczyniach kuchennych, zaspokajających potrzeby radomskiego rynku wiejskiego. Obok nich powstawała drobna galanteria ceramiczna – skarbonki o różnych kształtach, głównie zoomorficznych oraz ptaszki – gwizdki.W końcu XIX wieku pracowało jeszcze około dwunastu warsztatów ceramicznych, po wojnie już tylko trzy. Do naszych czasów nie dotrwał żaden. Walory miejscowej gliny określały charakter tych wyrobów. Były to naczynia ciężkie, o grubych ścianach, wypalane na czerwono „biskwitowe” lub szkliwione. Zdobiono je bardzo skromnie ornamentem rytym. Popularna była także dekoracja wykonana podbiałką lub zielonym szkliwem, skromnymi liniami prostymi lub falistymi.
W Rędocinie w końcu XIX wieku osiedlili się garncarze z Sobkowa, Ćmielowa i Pierzchnicy. Stopniowo liczba warsztatów zwiększała się .W latach sześćdziesiątych XX w było ich około dwadziestu. W początkowym okresie istnienia ośrodka wyrabiano w nim głównie naczynia używane powszechnie w gospodarstwie wiejskim: dzbanki, garnki, misy, durszlaki, maselnice, butle, formy do pieczenia bab, podkurzacze pszczelarskie. Naczynia szkliwiono, używając do tego polew w odcieniach zielonych i brązowych. Zdobiono je ornamentem geometrycznym rytym lub nalepianym. Współpraca ze spółdzielniami rękodzielniczymi zaowocowała zmianą profilu produkcji. Wyroby, miały zaspakajać potrzeby i gusta odbiorcy miejskiego. Wyrabiano popielniczki, wazoniki na kwiaty oraz zminiaturyzowane formy naczyń tradycyjnych.
W Rędocinie w końcu XIX wieku osiedlili się garncarze z Sobkowa, Ćmielowa i Pierzchnicy. Stopniowo liczba warsztatów zwiększała się .W latach sześćdziesiątych XX w było ich około dwadziestu. W początkowym okresie istnienia ośrodka wyrabiano w nim głównie naczynia używane powszechnie w gospodarstwie wiejskim: dzbanki, garnki, misy, durszlaki, maselnice, butle, formy do pieczenia bab, podkurzacze pszczelarskie. Naczynia szkliwiono, używając do tego polew w odcieniach zielonych i brązowych. Zdobiono je ornamentem geometrycznym rytym lub nalepianym. Współpraca ze spółdzielniami rękodzielniczymi zaowocowała zmianą profilu produkcji. Wyroby, miały zaspakajać potrzeby i gusta odbiorcy miejskiego. Wyrabiano popielniczki, wazoniki na kwiaty oraz zminiaturyzowane formy naczyń tradycyjnych.
