Piotr Gaca urodził się w 1927 roku w Przystałowicach Małych, wsi leżącej około 50 km od Radomia. Po założeniu rodziny zamieszkał w pobliskiej wiosce Przystałowicach Dużych.
O muzykancie Piotrze Gacy (1927-2017)
wspomnienie…
Piotr Gaca urodził się w 1927 roku w Przystałowicach Małych, wsi leżącej około 50 km od Radomia. Po założeniu rodziny zamieszkał w pobliskiej wiosce Przystałowicach Dużych. Tam spędził czterdzieści lat swojego życia, dochowując się pięciu córek i syna. Po śmierci żony ponownie się ożenił i przeprowadził do Rdzowa, w którym mieszkał do swojej śmierci.
Był niezwykłym skrzypkiem… Nie pochodził z „muzykalnej” rodziny. Jedynie jego mama, Antonina z Kłosińskich, uznawana była w okolicy za wybitną śpiewaczkę.
Być może to talent Piotra Gacy sprawił, że w kolejnych latach jego bracia również sięgnęli po instrumenty: Władysław za harmonię, Jan za baraban i skrzypce, Stefan za bęben. Jako dziecko chodził na organizowane przez „kawalerkę” zabawy i przysłuchiwał się grze okolicznych muzykantów. Najbardziej przez niego podziwianym był skrzypek Stefan Strzałkowski z Marysina.
Podstawowych umiejętności gry na skrzypcach Piotr Gaca nauczył się w wieku 12 lat
od Franciszka Pańczaka z Bąkowa. Od niego to dostał pierwsze instrumenty, skrzypce i bęben. Właściwym nauczycielem Piotra Gacy stał się jednak Jan Bogusz z Kamiennej Woli, znakomity skrzypek, spadkobierca tradycji muzycznych Andrzeja Kędzierskiego ze Rdzuchowa. W latach 40. wspólnie z Janem Boguszem grał Piotr Gaca na swoich pierwszych weselach.
W 1944 roku Gaca zadebiutował w roli lidera kapeli na weselu w Rusinowie. Jego sława jako dobrego muzykanta rozeszła się w szybkim tempie i w latach powojennych stał się jednym z najbardziej rozchwytywanych skrzypków w okolicy. Grywał z wieloma harmonistami, w tym najdłużej z Mieczysławem Gwiazdą z Ligęzowa. Pod koniec lat 60. nauczył grać na harmonii swojego brata Władysława. Przez krótki czas (Władysław zmarł w 1971 roku na zapalenie płuc) trzej bracia Piotr, Władysław oraz Jan, tworzyli cieszącą się wielkim powodzeniem kapelę.
Zmarłego brata zastąpił wkrótce syn Piotra Gacy, Stanisław. Ojciec i syn grali wspólnie do lat 90. rozbudowując doraźnie skład swojej kapeli o muzykantów grających na instrumentach dętych. Ostatnie wesele, na których zagrali miało miejsce w 1993 roku we Rdzowie u muzykanta Józefa Papisa.
Piotr Gaca cieszył się dużym uznaniem w środowisku interesującym się tradycyjną muzyką wiejską, dzięki czemu skrzypek ze Rdzowa zdobył sobie spore grono uczniów z całej Polski. Za swoją działalność na rzecz kultywowania tradycji muzycznych regionu radomskiego został uhonorowany w 2013 roku nagrodą Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz nagrodą im. Oskara Kolberga. Rok wcześniej wydawnictwo Muzyka Odnaleziona wydało książeczkę oraz dwie płyty poświęcone kapeli braci Gaców zatytułowane „3 x Gace”.
Gra Piotra Gacy została utrwalona również na płycie śpiewaczki Marii Siwiec z Gałek Rusinowskich. Promocja płyty wydanej przez Stowarzyszenie Akademia Łucznica we współpracy z Samorządem Województwa Mazowieckiego będzie miała miejsce 24 lutego w Muzeum im. Oskara Kolberga w Przysusze.
Muzeum Wsi Radomskiej po raz ostatni gościło Piotra Gacę podczas „Festiwalu Ziemniaka” 2 października 2016 roku, w czasie którego zagrał na „Potańcówce pod Dębem” razem z Czesławem i Józefem Pańczakami.
Fotografie Piotra Gacy wykonano we Rdzowie, 9 listopada 2016 roku.
ma
