Zamknij

„Mędrcy świata, monarchowie…”

„Mędrcy świata, monarchowie…”

Święto znane w Polsce jako Trzech Króli jest zakończeniem okresu bożonarodzeniowego. To pamiątka Objawienia Pańskiego, czyli Epifanii (gr. epifaneia – objawienie Boga, ukazanie się). Uroczystość obchodzona 6 stycznia przypomina o hołdzie monarchów ze Wschodu złożonemu w postaci mirry, kadzidła i złota Dzieciątku Jezus. Warto zaznaczyć, że jest jednym z najstarszych świąt chrześcijańskich. Obchodzone było już w III w.

W Polsce wigilia Trzech Króli niegdyś była „szczodrym wieczorem”. Na wsiach pieczono wtedy specjalne chlebki, rogaliki z żytniego ciasta, uformowane w równe kształty: literki, ślimaki, ósemki. Wypieki te zwano szczodrakami.  Miały być m.in. „zapłatą” dla kolędujących 6 stycznia dzieci i młodzieży. W naszym regionie popularne było w tym dniu „chodzenie po szczodrakach”. Najmłodsi odwiedzali domostwa sąsiadów i śpiewali, licząc na poczęstunek świątecznymi rogalikami.

Zgodnie z tradycją w dzień przed Objawieniem Pańskim na wsiach wygaszano wszystkie ogniska. Zaś po nabożeństwie w Trzech Króli, rozpalano ogień od nowa. Zwykle przynoszono go z palących się w kościele świec. Rozpalony wtedy ogień starano się utrzymać przez cały rok.

Tak jak obecnie, 6 stycznia w kościele święciło się kredę. Gospodarz po powrocie z nabożeństwa wypisywał nią na drzwiach znaki symbolizujące początkowe litery imion monarchów Kacpra, Melchiora i Baltazara. Jeżeli w okolicy mieszkał ktoś potrafiący pisać, zapraszano go do chałupy i goszczono, by w zamian wykaligrafował na drzwiach K + M + B wraz z aktualnym rokiem.

Na dawnej polskiej wsi w dzień Objawienia Pańskiego rysowano także znaki krzyża święconą kredą na drzwiach lub słupach obory. Czasem stawiano znaki krzyża na czole bydlęcia, okadzano bydło poświęconymi ziołami lub święcono ule przyniesioną z kościoła wodą.

W dworach rozdawano tego dnia upominki czeladzi i służbie. Obdarowywano też dzieci, sąsiadów, plebana. We wszystkich domach, i na wsi i w mieście, rozdawano dzieciom czerwone jabłka i orzechy, które miały im zapewnić rumieńce zdrowia i mocne, zdrowe zęby.

W zamożnych domach w tym dniu wybierano „migdałowego króla”. Do jednego z pieczonych w domu ciastek wkładano migdał. Kto trafił na kawałek wypieku z tym orzechem, tego uznawano za króla, a jego panowanie w dniu Objawienia Pańskiego (a czasem cały rok) mieli uznać wszyscy biesiadujący przy stole. Zwyczaj ten znany jest nadal w niektórych krajach Europy Zachodniej (np. we Francji czy Anglii), skąd zresztą przybył do Polski. Był u nas powszechny od około XVIII w.

Dzień Trzech Króli kończąc okres Bożego Narodzenia, zamykał okres wzmożonych odwiedzin, poczęstunków i wręczania sobie drobnych podarunków. Był graniczną datą obowiązujących reguł okresu świątecznego. Po Objawieniu Pańskim wracała codzienność, można już było wykonywać wszystkie prace w gospodarstwie. Z domostw znikały też świąteczne dekoracje.

 

Bibliografia:

  1. A. Zadrożyńska, Powtarzać czas początku, cz. 1. Warszawa 1985.
  2. B. Baranowski, Życie codzienne wsi między Wartą a Pilicą w XIX wieku, Warszawa 1969.
  3. B. Ogrodowska, Polskie obrzędy i zwyczaje doroczne, Warszawa 2004.
  4. E. Frankowski, Kalendarz obrzędowy ludu polskiego, Warszawa 1928.
  5. L. J. Pełka, Polski rok obrzędowy, Warszawa 1980.

6. O. Kolberg, Dzieła wszystkie, t. 20, Kraków 1887.

Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego 2014-2020

×

Drogi Użytkowniku!

Administratorem Twoich danych jest Muzeum Wsi Radomskiej z siedzibą przy ulicy Szydłowieckiej 30 w Radomiu, zarejestrowanym w Rejestrze Instytucji Kultury prowadzonym przez Samorząd Województwa Mazowieckiego pod numerem RIK/21/99 NIP 796-007-85-07.   Nasz e-mail to  muzeumwsi@muzeum-radom.pl, a numer telefonu 48 332 92 81. Z Inspektorem Ochrony Danych (IOD) skontaktujesz się mailem iod@rodo-radom.pl

Co do zasady Twoje dane zbieramy wyłącznie w celach związanych ze statutowymi zadaniami MUZEUM. Przetwarzamy Twoje dane zgodnie z prawem: w przypadku gdy przetwarzanie jest niezbędne do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na nas jako administratorze, wykonania umowy oraz gdy przetwarzanie jest niezbędne do wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym. Zawsze prosimy Cię o podanie tylko takiego zakresu danych, jaki jest niezbędny do realizacji naszych celów:

gromadzenie zabytków w statutowo określonym zakresie; katalogowanie i naukowe opracowywanie zgromadzonych zbiorów; przechowywanie gromadzonych zabytków, w warunkach zapewniających im właściwy stan zachowania i bezpieczeństwo, oraz magazynowanie ich w sposób dostępny do celów naukowych; zabezpieczanie i konserwację zbiorów oraz, w miarę możliwości, zabezpieczanie zabytków archeologicznych nieruchomych oraz innych nieruchomych obiektów kultury materialnej i przyrody; urządzanie wystaw stałych i czasowych; organizowanie badań i ekspedycji naukowych, w tym archeologicznych; prowadzenie działalności edukacyjnej; popieranie i prowadzenie działalności artystycznej i upowszechniającej kulturę; udostępnianie zbiorów do celów edukacyjnych i naukowych; zapewnianie właściwych warunków zwiedzania oraz korzystania ze zbiorów i zgromadzonych informacji; prowadzenie działalności wydawniczej, prowadzenie strony www, w tym zakresie serwisów, które poprawiają jakość naszej pracy i poziom oferowanych usług.  

W trosce o bezpieczeństwo zasobów Muzeum informujemy Cię, że będziemy monitorować siedzibę Muzeum z poszanowaniem Twojej ochrony do prywatności. W tym wypadku będziemy działać w oparciu o przepisy prawa i w celu wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym.

Nie będziemy przekazywać Twoich danych poza Polskę, ale możemy udostępnić je podmiotom, które wspierają nas wypełnianiu naszych zadań. Działamy w tym przypadku w celu wypełnienia obowiązków prawnych, które na nas spoczywają oraz w związku z wykonaniem zadań realizowanych w interesie publicznym.

Twoje dane będziemy przetwarzać w oparciu o przepisy prawa obowiązujące w naszym kraju, tak długo, jak przetwarzanie jest  niezbędne do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na nas jako administratorze; także w związku z realizacją zadań publicznych oraz do momentu ustania przetwarzania w celach planowania związanego z organizacją funkcjonowania Muzeum.

Przysługuje Ci prawo do żądania dostępu do swoich danych osobowych, ich sprostowania, ograniczenia przetwarzania oraz, w zależności od podstawy przetwarzania danych osobowych, także prawo do wniesienia sprzeciwu wobec ich przetwarzania oraz prawo do ich przenoszenia i usunięcia.

Jeżeli przetwarzanie danych odbywa się na podstawie zgody, masz prawo do cofnięcia tej zgody w dowolnym momencie, jednak bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej cofnięciem.

Przysługuje Ci również prawo wniesienia skargi do organu nadzorczego, którym jest Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych, ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa, gdy uznasz, że przetwarzanie Twoich danych osobowych narusza przepisy prawa.

Podanie danych osobowych jest obligatoryjne w oparciu o przepisy prawa; w pozostałym zakresie dobrowolne, ale odmowa ich podania może uniemożliwić podjęcie współpracy, realizację umowy czy usługi.

Szczegółowe zasady ochrony Twojej prywatności znajdują się w naszej Polityce Prywatności i Polityce Cookies.

Administrator Danych Osobowych .