Laureatami 43. edycji Nagrody im. Oskara Kolberga w kategorii kapela Ludowa zostali Tadeusz Lipiec i Marian Lipiec z Wygnanowa.
Na Zamku Królewskim w Warszawie odbyła się gala wręczenia nagród twórcom kultury ludowej w pięciu kategoriach: w dziedzinie plastyki i folkloru muzyczno-tanecznego, za pisarstwo ludowe, kapela ludowa, zespół folklorystyczny, dla badaczy, naukowców, popularyzatorów i animatorów, oraz nagrodę honorową dla instytucji i organizacji społecznych zasłużonych w opiece i upowszechnianiu kultury ludowej.
Laureatami 43. edycji Nagrody im. Oskara Kolberga w kategorii kapela Ludowa zostali Tadeusz Lipiec i Marian Lipiec z Wygnanowa.
KAPELA „LIPCE”
Kapela „Lipce” jest jedną z najbardziej cenionych kapel regionu radomskiego, znanego zagłębia wybitnych wiejskich muzykantów. Tworzą ją cioteczni bracia: harmonista Tadeusz Lipiec (ur. 1944 r.) oraz barabanista Marian Lipiec (ur. 1958 r.). Pochodzą z Wygnanowa, leżącego w pobliżu takich wsi jak: Rdzuchów, Przystałowice Małe, Gałki Rusinowskie czy Nieznamierowice, stanowiących jedne z najważniejszych punktów na muzycznej mapie Radomskiego. Zachowawczość wyżej wymienionych miejscowości obejmująca również sferę muzyki, w niebagatelny sposób wpłynęła na repertuar, którym obecnie dysponują muzykanci a bezpośrednia bliskość tak wielu autorytetów muzycznych z jakich słynęła okolica, dała im możliwość podpatrywania techniki gry najlepszych. Jeden z pierwszych wzorców do naśladowania znaleźli wśród rodziny. Był nim harmonista Marian Lipiec (ur. 1937 r.), od którego przejęli większość tradycyjnego repertuaru, będącego z kolei spuścizną po skrzypkach Janie Latosku z Ocieścia i Klwatku z Romanowa.
Kilkunastoletnia różnica wieku pomiędzy muzykantami z Kapeli „Lipce” była powodem, dla którego przez wiele lat drogi ich muzycznej „kariery” pozostawały rozbieżne. Tadeusz Lipiec miał swój muzykancki debiut już w 1959 roku. Marian Lipiec zaczął grywać na weselach pod koniec lat 70. Kapela w obecnym składzie zaczęła funkcjonować dopiero w 2005 roku, w okresie wzmożonej liczby wydarzeń mających na celu pielęgnowanie tradycji muzycznych regionu radomskiego: przeglądów kapel, festynów, warsztatów, potańcówek itp., których muzykanci są aktywnymi uczestnikami.
Podobnie jak inni wiejscy muzykanci starszego pokolenia Tadeusz Lipiec nie zna nut. Uczył się grać „ze słuchu”, wspierany radami swojego mentora Stanisława Lipińskiego, sławnego radomskiego organmistrza. Pierwsze kroki stawiał na pożyczonej harmonii trzyrzędowej 24-basowej. Pod koniec trwającej rok czasu nauki dysponował już własnym instrumentem, harmonią trzyrzędową 120-basową. Tadeusz Lipiec bardzo szybko zdobył sobie popularność wśród lokalnej społeczności. Dwa lata po swoim pierwszym występie w roli lidera kapeli stał się jednym z najbardziej pożądanych harmonistów w okolicy. Na stałe związany był z trzema skrzypkami: Janem Ciarkowskim z Potworowa (jedenaście lat), Janem Kocunem z Radomia (dwadzieścia lat) oraz Henrykiem Darbiakiem z Kaszewskiej Woli (dziewiętnaście lat). Doraźnie grywał równieżz pochodzącymi z Przystałowic Małych Piotrem Gacą, jego bratem Janem oraz Janem Kmitą. W latach 70. wychodząc naprzeciw ówczesnej modzie zaczął „dopraszać” do składu kapeli muzykantów grających na perkusji oraz instrumentach dętych. Procesowi zmian ulegał również stopniowo repertuar Tadeusza Lipca, poszerzony o popularne walczyki, tanga i fokstroty. Gust muzyczny kolejnych pokoleń mieszkańców wsi w sposób naturalny wyznaczył kres jego grania na weselach, co miało miejsce w latach 90.
Marian Lipiec swą przygodę z muzyką wiejską w roli barabanisty rozpocząłw rzeczywistości, gdy poszerzone o „nietradycyjne” instrumentarium składy kapel były normą a zasłyszane w radiu melodie na stałe wpisały się w grany przez nie repertuar. Od końca lat 70. do 1990 roku grał na barabanie i bębnie w kapeli swojego wujka, harmonisty Mariana Lipca. W kolejnych latach dołączył do zespołu Mirosława Pająka z Wygnanowa, w którym grał na perkusji. Zespół rozpadł się w 2000 roku.
Obecnie muzykanci z Kapeli „Lipce” powrócili zarówno do bardziej tradycyjnego instrumentarium (skrzypce, harmonia, baraban), jak również repertuaru, na który składają się w znacznej mierze przejęte po starszym pokoleniu muzykantów oberki i polki. Grają ze skrzypkami z regionu: Janem Kmitą z Przystałowic Małych, Adamem Tarnowskim z Janiszewa, Michałem Kapturskim z Radomia, ale również z rozsianymi po całym kraju uczniami wiejskich skrzypków z Radomskiego.
Umiejętności muzyczne oraz znajomość tradycyjnego repertuaru członków Kapeli znajduje swoje odzwierciedlenie w liczbie nagród i wyróżnień, które muzykanci otrzymują na przeglądach i konkursach dedykowanych muzyce wsi. Kapela „Lipce” dwukrotnie zajęła
II miejsce na Ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu nad Wisłą (2012 r. i 2016 r.). Dwukrotnie zdobyła również I nagrodę w Konkursie Kapel i Śpiewaków Ludowych Regionów Nadwiślańskich „Powiślaki” w Maciejowicach (2013 r. i 2016 r.) W 2015 roku w tym samym konkursie otrzymała nagrodę główną „Złote Basy”.
Kapeli „Lipce” zostało poświęcone pierwsze wydawnictwo w formie płytowej Muzeum Wsi Radomskiej w Radomiu. W 2017 roku ukazała się płyta pod nazwą „Kapela Jana Kmity i Lipców”, na której muzykanci wspólnie ze śpiewaczkami z Gałek Rusinowskich Zofią Kucharczyk i Marią Pęzik przedstawili reprezentatywne dla swoich okolic melodie śpiewane i grywane podczas wesela.
Indywidualnym wyróżnieniem Tadeusza Lipca jest stypendium przyznane mu w 2018 roku przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, w ramach którego realizuje on cykl warsztatów poświęconych muzyce wiejskiej.
Aleksandra Żytnicka
