Już po raz czterdziesty dziewiąty Nagroda im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej” zostanie wręczona artystom muzyki i tańca, sztuk plastycznych, rękodzieła i pisarstwa ludowego. Wyróżnienia otrzymają też etnografowie i folkloryści oraz instytucje upowszechniające kulturę tradycyjną. Gala odbędzie się już 12 września w Zamku Królewskim w Warszawie.
Nagroda im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej” to najstarsze i najważniejsze wyróżnienie w dziedzinie kultury tradycyjnej w Polsce przyznawane przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w siedmiu kategoriach. Nagroda została ustanowiona w 1974 roku. Jej patronem jest Oskar Kolberg (1814-1890), polski etnograf, folklorysta i kompozytor.
Tegoroczna gala odbędzie w Zamku Królewskim w Warszawie 12 września 2024 o godz. 13.00. Laureaci otrzymają Medale im. Oskara Kolberga projektu Anny Jarnuszkiewicz, pamiątkowe dyplomy oraz nagrody finansowe ufundowane przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Samorząd Województwa Mazowieckiego. Transmisję na żywo z wydarzenia będzie można śledzić na kanale YouTube Narodowego Instytutu Muzyki i Tańca oraz na stronie www.nagrodakolberg.pl.
Przypomnijmy, że Laureatami 49. edycji Nagrody im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej” zostali:
- w kategorii I dla twórców z dziedziny plastyki i folkloru muzyczno-tanecznego:
Anna Dunat – śpiewaczka i gawędziarka promująca tradycje Górali Żywieckich. Ważnym aspektem jej działalności jest przekaz pokoleniowy, realizowany poprzez dzielenie się wiedzą, kształcenie umiejętności archaicznego śpiewu młodych adeptów i wielbicieli muzyki tradycyjnej. (Pewel Wielka, woj. śląskie, Żywiecczyzna),
Grażyna i Tadeusz Kruczyńscy – wykonawcy zabawek ceramicznych: ptaszków, okaryn. Organizatorzy warsztatów wykonywania zabawek glinianych (Żywiec, woj. śląskie, Żywiecczyzna),
Helena Napierała – śpiewaczka, kontynuatorka śpiewu monodycznego i wielogłosowego, założycielka zespołu „Wigranie”, popularyzatorka regionalnej gwary, tradycji i kultury (Stary Folwark, woj. podlaskie, Suwalszczyzna),
Halina Pajka – wycinankarka, mistrzyni plastyki obrzędowej. Należy do grona najwybitniejszych twórczyń ludowych z Kurpiowskiej Puszczy Zielonej. Zajmuje się haftem kurpiowskim, tkactwem, wykonuje pisanki, palmy, bukiety z papieru oraz kierce. Promotorka tradycji i kultury kurpiowskiej (Kadzidło, woj. mazowieckie, Kurpie),
Stanisława Ewa Skowysz-Mucha – pisankarka, prowadzi Muzeum Lipskiej Pisanki, założycielka Stowarzyszenia Miłośników Lipskiej Pisanki i Tradycji, organizatorka warsztatów tradycyjnego pisankarstwa (Lipsk, woj. podlaskie, Podlasie)
- w kategorii II dla Mistrza tradycji:
Anna Chuda – śpiewaczka ludowa, tancerka i gawędziarka z Biskupizny. Niezwykle zaangażowana w projekty edukacyjne. Prowadzi warsztaty śpiewacze, udziela konsultacji młodszym artystom ludowym. (Posadowo, woj. wielkopolskie, Biskupizna)
- w kategorii III dla twórców za pisarstwo ludowe:
Barbara Kryszczuk – poetka i prozatorka. W jej twórczości dominują tematy związane z kulturą ludową i religijną. W utworach prozatorskich, które wyróżnia silna wspomnieniowość, opisuje wiejskie tradycje, obrzędy i realia życia chłopskiego (Turkowice, woj. lubelskie, Ziemia Hrubieszowska)
- w kategorii IV dla badaczy, naukowców i animatorów:
Donat Niewiadomski – historyk literatury, folklorysta, regionalista, animator kultury, ekspert i autorytet w dziedzinie literatury ludowej. Jego dorobek naukowy przyczynił się do ochrony i popularyzacji autorskiej literatury ludowej (Lublin, woj. lubelskie),
Elżbieta Piskorz-Branekova – etnografka, specjalistka od polskich strojów ludowych oraz haftu tradycyjnego, kolekcjonerka. Prowadzi działalność badawczą i wydawniczą w zakresie strojów tradycyjnych. Twórczyni kolekcji stroju europejskiego oraz kolekcji bałkańskiej w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie (Warszawa, woj. mazowieckie)
- w kategorii V dla kapel ludowych:
Kapela Ludowa z Gniewczyny Łańcuckiej – jedna z nielicznych tradycyjnych kapel ludowych muzykujących w regionie przeworskim. Funkcjonuje od 1993 r. w składzie instrumentalnym lub z udziałem solistów. Chroni i popularyzuje materialne i niematerialne dziedzictwo kulturowe (Gniewczyna Łańcucka, woj. podkarpackie, Podkarpacie)
- w kategorii VI dla zespołów folklorystycznych:
Góralski Teatr Pieśni „Dunawiec” – funkcjonuje od 1984 r. Składa się z potomków polskich reemigrantów z Bukowiny – górali czadeckich, którzy przybyli na Dolny Śląsk w 1947 r. Należy do nielicznych w regionie grup, które oprócz gwar, obrzędów oraz imponującego repertuaru dawnych pieśni, zachowały tradycyjne stroje odświętne (Zbylutów, woj. dolnośląskie, Dolny Śląsk),
Zespół Regionalny „Wilamowice” – założony w 1948 r. Wilamowianie są potomkami XIII-wiecznych osadników Zachodniej Europy. Zespół ma charakter wielopokoleniowy. W jego repertuarze znajdują się tańce i pieśni śpiewane w Wilamowicach, z licznymi wpływami z innych regionów Polski i Europy (Wilamowice, woj. śląskie, Ziemia Oświęcimska)
- w kategorii VII dla instytucji i organizacji zasłużonych w opiece i upowszechnianiu kultury ludowej:
Gminny Ośrodek Kultury w Podegrodziu – realizuje misję ochrony pokoleniowego przekazu i popularyzacji dziedzictwa kulturowego regionu Lachów Sądeckich i Podegrodzkich. Od 1976 r. prowadzi wielowymiarową edukację regionalną (Podegrodzie, woj. małopolskie, Lachy Podegrodzkie), Muzeum Lubuskie im. Jana Dekerta w Gorzowie Wielkopolskim – najstarsze muzeum w woj. lubuskim; współorganizator Ogólnopolskich Konkursów Pisanek im. Michała Kowalskiego (Gorzów Wielkopolski, woj. lubuskie, Ziemia Lubuska).
Po raz kolejny w ramach Nagrody im. Oskara Kolberga przyznana zostanie także wyróżnienie specjalne dla wyjątkowego ucznia wskazanego przez Mistrza Tradycji. W tym roku wyróżnienie otrzyma Maria Polowczyk.
Również 12 września o godz. 18.00 w siedzibie Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi (Warszawa, Krakowskie Przedmieście 66), odbędzie się Koncert laureatów wraz z potańcówką tradycyjną. Podczas wieczoru wystąpią: Góralski Teatr Pieśni „Dunawiec” z Dolnego Śląska, Anna Chuda zaśpiewa z uczennicami – (w tym z wyróżnioną Marią Polowczyk) z Biskupizny, Anna Dunat zaśpiewa z kapelą z Żywiecczyzny, Kapela Ludowa z Gniewczyny Łańcuckiej poderwie do tańca, a na zakończenie Zespół Regionalny „Wilamowice” oraz Kapela Sercówka z Gminnego Ośrodka Kultury w Podegrodziu. Koncert poprowadzi Krzysztof Trebunia-Tutka. Organizatorami koncertu laureatów i potańcówki są Narodowy Instytut Muzyki i Tańca oraz Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi. Koncertowi towarzyszyć będzie wystawa „Byśki, kozy i pająki – czyli kultura ludowa w obiektywie Marty Ankiersztejn”, przedstawiająca portrety wybranych laureatów Nagrody z ostatnich czterech lat, a także prace – rzeźby, tkaniny, wycinanki, koronki – wykonane przez artystów uwiecznionych na zdjęciach. Mamy tu pisanki, zabawki rzeźbione w drewnie, koronki, tytułowe byśki, kozy i pająki, i wiele innych.
Organizatorem Nagrody im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej” jest Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Konkurs oraz gala realizowane są przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca we współpracy z Muzeum Wsi Radomskiej w Radomiu i jego oddziałem – Muzeum im. Oskara Kolberga w Przysusze. Fundatorami nagród finansowych są Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Samorząd Województwa Mazowieckiego.
Patroni medialni Gali 49. Nagrody Oskara Kolberga: TVP3 Warszawa, Polskie Radio SA, Dwójka - Polskie Radio, Radiowe Centrum Kultury Ludowej, Gość Niedzielny, Culture.pl, muzyka tradycyjna.pl, kultura ludowa.pl, Folk 24, Pismo Folkowe.
Więcej informacji o nagrodzie oraz jej dotychczasowych laureatach z lat 1974–2023 można znaleźć na stronach nimit.pl oraz www.nagrodakolberg.pl.
