Zamknij

Jezusek Palmowy

Jezusek Palmowy

Jednym z wielu zwyczajów ludowych, który towarzyszył uroczystościom Niedzieli Palmowej, była procesja z figurką Jezusa na osiołku. Zwyczaj ten znany był także w położonym blisko Radomia Szydłowcu.

Uroczystości Niedzieli Palmowej i związany z nimi porządek tak liturgiczny jak i zwyczaje cieszą się w Polsce popularnością. Zwyczaje związane ze świętem biorą się z ewangelicznego opisu wjazdu Jezusa do Jerozolimy. Głównym atrybutem święta są dzisiaj palmy i związane z nimi procesje; także konkursy na najpiękniejszą palmę (głównie na Kurpiach i Tokarni koło Myślenic).

Dawniej w Niedzielę Palmową urządzano również widowiska pokazujące triumfalny wjazd Jezusa do Jerozolimy. Zwyczaj był znany w całej Europie, już w wieku X naszej ery. Związany był niewątpliwie ze średniowiecznymi misteriami i przedstawieniami pasyjnymi. Polegał na procesyjnym obwożeniu wewnątrz kościoła, po przykościelnym cmentarzu lub w mieście, podczas procesji z jednego kościoła, symbolizującego Górę Oliwną, do drugiego kościoła, który wyobrażał Jerozolimę, drewnianej rzeźby Jezusa na osiołku umieszczonej na wózku. Najstarsze zachowane figurki pochodzą z wieku XIII. Figury te w tradycji Polskiej nazywano Jezuskiem Palmowym, Lipowym lub Dębowym.

Zwyczaj ciągnięcia Jezuska Palmowego rozpowszechnił się w Polsce w wieku XVII i XVIII. Był bardzo popularny już wcześniej. Mikołaj Rej pisał o nim „W kwietną Niedzielę kto bagniątka nie połknął, a dębowego Chrystusa do miasta nie doprowadził, to już dusznego zbawienia nie otrzymał”. Najbardziej znane tradycje związane są z Krakowem. Tu ciągnięcie wózka z Jezusem było funkcją bardzo zaszczytną. Pełnili ją miejscy rajcy i najznamienitsi mieszczanie. Zebrane tłumy, zwłaszcza dzieci, rzucały pod koła kwiaty, palemki, wierzbowe gałązki, wołając przy tym: „Hosanna na wysokościach czy Hosanna synowi Dawidowemu”.

Z czasem zwyczaj stracił wymiar religijny i stał się hałaśliwą zabawą, widowiskiem pełnym wygłodzonej długim postem gawiedzi i poprzebieranych „aktorów”, którzy wyśpiewywali niezbyt pobożne przyśpiewki:
"Jedzie Jezus jedzie
Weźmie żur i śledzie
Kielbasy zostawi
I poblogosławi"

Doprowadziło to w 1780 r. do wydania przez władze kościelne zakazu kultywowania zwyczaju.

Zwyczaj ciągnięcia figury Jezusa znany był także w położonym blisko Radomia Szydłowcu. Figurę z Szydłowca możemy teraz oglądać w Muzeum Narodowym w Krakowie. Jest to polichromowana rzeźba pochodząca z XVI wieku. Jej fundatorem był właściciel Szydłowca, Mikołaj Szydłowiecki. Z czasem odziedziczyli ją spadkobiercy Szydłowca Radziwiłłowie z Nieświeża, później otrzymał ją w książę Michał Radziwiłł z Nieborowa. Po jego śmierci, w 1904 r., przekazano figurę Muzeum Narodowemu w Krakowie.

Na początku XXI wieku mieszkańcy Szydłowca podjęli próbę odnowienia zwyczaju. Jerzy Krześniak, rzeźbiarz z Kozienic wykonał kopię rzeźby znajdującej się w krakowskim muzeum. Od tej pory jest ona obwożona dookoła szydłowieckiego rynku w Niedzielę Palmową podczas uroczystej procesji z palmami. Na co dzień kopię można zobaczyć w Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu.

×

Drogi Użytkowniku!

Administratorem Twoich danych jest Muzeum Wsi Radomskiej z siedzibą przy ulicy Szydłowieckiej 30 w Radomiu, zarejestrowanym w Rejestrze Instytucji Kultury prowadzonym przez Samorząd Województwa Mazowieckiego pod numerem RIK/21/99 NIP 796-007-85-07.   Nasz e-mail to  muzeumwsi@muzeum-radom.pl, a numer telefonu 48 332 92 81. Z Inspektorem Ochrony Danych (IOD) skontaktujesz się mailem iod@rodo-radom.pl

Co do zasady Twoje dane zbieramy wyłącznie w celach związanych ze statutowymi zadaniami MUZEUM. Przetwarzamy Twoje dane zgodnie z prawem: w przypadku gdy przetwarzanie jest niezbędne do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na nas jako administratorze, wykonania umowy oraz gdy przetwarzanie jest niezbędne do wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym. Zawsze prosimy Cię o podanie tylko takiego zakresu danych, jaki jest niezbędny do realizacji naszych celów:

gromadzenie zabytków w statutowo określonym zakresie; katalogowanie i naukowe opracowywanie zgromadzonych zbiorów; przechowywanie gromadzonych zabytków, w warunkach zapewniających im właściwy stan zachowania i bezpieczeństwo, oraz magazynowanie ich w sposób dostępny do celów naukowych; zabezpieczanie i konserwację zbiorów oraz, w miarę możliwości, zabezpieczanie zabytków archeologicznych nieruchomych oraz innych nieruchomych obiektów kultury materialnej i przyrody; urządzanie wystaw stałych i czasowych; organizowanie badań i ekspedycji naukowych, w tym archeologicznych; prowadzenie działalności edukacyjnej; popieranie i prowadzenie działalności artystycznej i upowszechniającej kulturę; udostępnianie zbiorów do celów edukacyjnych i naukowych; zapewnianie właściwych warunków zwiedzania oraz korzystania ze zbiorów i zgromadzonych informacji; prowadzenie działalności wydawniczej, prowadzenie strony www, w tym zakresie serwisów, które poprawiają jakość naszej pracy i poziom oferowanych usług.  

W trosce o bezpieczeństwo zasobów Muzeum informujemy Cię, że będziemy monitorować siedzibę Muzeum z poszanowaniem Twojej ochrony do prywatności. W tym wypadku będziemy działać w oparciu o przepisy prawa i w celu wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym.

Nie będziemy przekazywać Twoich danych poza Polskę, ale możemy udostępnić je podmiotom, które wspierają nas wypełnianiu naszych zadań. Działamy w tym przypadku w celu wypełnienia obowiązków prawnych, które na nas spoczywają oraz w związku z wykonaniem zadań realizowanych w interesie publicznym.

Twoje dane będziemy przetwarzać w oparciu o przepisy prawa obowiązujące w naszym kraju, tak długo, jak przetwarzanie jest  niezbędne do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na nas jako administratorze; także w związku z realizacją zadań publicznych oraz do momentu ustania przetwarzania w celach planowania związanego z organizacją funkcjonowania Muzeum.

Przysługuje Ci prawo do żądania dostępu do swoich danych osobowych, ich sprostowania, ograniczenia przetwarzania oraz, w zależności od podstawy przetwarzania danych osobowych, także prawo do wniesienia sprzeciwu wobec ich przetwarzania oraz prawo do ich przenoszenia i usunięcia.

Jeżeli przetwarzanie danych odbywa się na podstawie zgody, masz prawo do cofnięcia tej zgody w dowolnym momencie, jednak bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej cofnięciem.

Przysługuje Ci również prawo wniesienia skargi do organu nadzorczego, którym jest Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych, ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa, gdy uznasz, że przetwarzanie Twoich danych osobowych narusza przepisy prawa.

Podanie danych osobowych jest obligatoryjne w oparciu o przepisy prawa; w pozostałym zakresie dobrowolne, ale odmowa ich podania może uniemożliwić podjęcie współpracy, realizację umowy czy usługi.

Szczegółowe zasady ochrony Twojej prywatności znajdują się w naszej Polityce Prywatności i Polityce Cookies.

Administrator Danych Osobowych .