"Instrumenty z duszą" - "Lira korbowa" - premiera filmu
„Instrumenty z duszą” – „Lira korbowa” – premiera filmu
Premiera najnowszego odcinka filmu z serii „Instrumenty z duszą”, poświęconego lirze korbowej, odbyła się w poniedziałek 23 października w Muzeum im. Oskara Kolberga w Przysusze. Spotkanie uświetnił także występ Marii Siwiec, laureatki Nagrody im. Oskara Kolberga.
Wydarzenie było częścią wizyty studyjnej gości i promotorów Targów Muzyki Świata WOMEX 2017, organizowanej przez Pracownię Muzyki Tradycyjnej IMiT we współpracy z Katowice Miasto Ogrodów – Instytucją Kultury im. Krystyny Bochenek. Goście odwiedzą Muzeum im. Oskara Kolberga w Przysusze (Oddział Muzeum Wsi Radomskiej w Radomiu) oraz Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu.
Nowy odcinek filmu opowiada o jednym z najstarszych instrumentów w naszym kręgu kulturowym, jednym z najbardziej różnorodnych pod względem odmian, rozmiarów, typów i strojów, od organistrum obsługiwanego przez dwie osoby – prawdopodobnie najstarszej formy tego instrumentu, o niskim stroju, używanego do akompaniamentu w wokalnej muzyce kościelnej już we wczesnym średniowieczu, do skomplikowanych, współczesnych instrumentów pozwalających zagrać praktycznie wszystko. Jednym z ważnych nurtów w wielowątkowej historii liry korbowej byli wędrowni dziadowie, opowiadacze, którzy grali na prostych lirach w prosty sposób. Za ich sprawą lira korbowa zajmuje ważne miejsce w tradycyjnej muzyce wielu europejskich krajów. Z drugiej strony, lira korbowa była przez długi czas instrumentem dworskim. W XVIII w. we Francji pisano na lirę korbową wirtuozowskie concerti z orkiestrą. Wcześniej bywał ten instrument używany do akompaniamentu przez średniowiecznych śpiewających poetów – trubadurów, truwerów, minnesingerów. Ikonografia sugeruje, że przy akompaniamencie lir korbowych śpiewano galicyjsko-portugalskie cantigas (zbiór przeszło 400 cantigas powstał w XIII wieku na zlecenie króla Galicji Alfonsa X, zwanego Mądrym).
W tajniki tego niezwykłego instrumentu, bogactwo jego historii i zawiłości budowy, wprowadzą bohaterowie filmu: nazywany ojcem liry korbowej w Polsce, niezwykle zasłużony dla odrodzenia tego instrumentu, słynny budowniczy i rekonstruktor Stanisław Wyżykowski z Haczowa, oraz jego uczeń – znany twórca lir, lirnik i nauczyciel Stanisław Nogaj
Również od poniedziałku film będzie można obejrzeć na kanale filmowym Instytutu Muzyki i Tańca. Zachęcamy także do zapoznania się z lirami korbowymi na portalu www.instrumenty.edu.pl oraz z projektami lir zbudowanych podczas warsztatów organizowanych w ramach programu IMiT „Szkoła mistrzów budowy instrumentów ludowych” (www.imit.org.pl, www.muzykatradycyjna.pl; www.akademiakolberga.pl).
Instrumenty z duszą” to cykl krótkich filmów edukacyjnych przedstawiających polskie instrumenty ludowe, o których opowiadają znani artyści i budowniczowie instrumentów. Od 2016 roku zostało zaprezentowanych siedem odcinków serii – „Dudy podhalańskie” i „Piszczałki, fujary i dwojnice” (z udziałem Jana Karpiela-Bułecki), „Kozioł biały i kozioł czarny” (z udziałem Jana S. Prządki), „Złóbcoki” (z udziałem Krzysztofa Trebuni-Tutki), „Trombity beskidzkie” (z udziałem braci Golec i Tadeusza Ruckiego), „Ligawki” (z udziałem Stanisława Jałochy i Piotra Dorosza) i „Heligonka” z udziałem Czesława Pawlusa. W roku 2017, oprócz filmu o lirze korbowej, realizowane są odcinki o skrzypcach diabelskich i cymbałach.
Filmy mają dwie wersje językowe – polską i z tłumaczeniem na język angielski.
Seria filmowa „Instrumenty z duszą” jest kontynuacją działań zapoczątkowanych przez Instytut Muzyki i Tańca w Roku Kolberga, w tym Pracowni Muzyki Tradycyjnej i portalu „Polskie ludowe instrumenty muzyczne”.
