Wystawa przedstawia rolę braci Kolbergów - Wilhelma, Oskara i Antoniego w tworzeniu podstaw wiedzy
o Fryderyku Chopinie, którego twórczość kompozytorska i pianistyczna ujmowana jest zawsze jako zjawisko unikatowe w polskiej kulturze artystycznej i powód narodowej dumy.
Ekspozycja przedstawia wybitne i zasłużone osobistości, ich związki i wzajemne oddziaływanie. Ukazuje środowisko kulturowe, które ich kształtowało, w którym wyrastali a następnie realizowali swoje zamierzenia twórcze, naukowe i artystyczne. Przedstawia również tradycyjną muzykę ludową jako inspirację, jej znaczenie i oddziaływanie na artystów dawnych oraz tworzących aktualnie.
Zgromadzony materiał ekspozycyjny w postaci współcześnie wykonanych kopii, przedstawia udział Kolbergów w dokumentowaniu życia i dzieła Fryderyka Chopina. Daje również zwiedzającym wyobrażenie
o pamiątkach chopinowskich (listy, manuskrypty muzyczne) i o kolbergowskich rękopisach zachowanych
w narodowych zbiorach: w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie, Bibliotece Naukowej PAU-PAN w Krakowie, Bibliotece i Archiwum Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego im. Stanisława Moniuszki, Muzeum Fryderyka Chopina w Warszawie, Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu.
W ekspozycji znalazły się archiwalia: rękopiśmienne relacje Wilhelma i Oskara Kolbergów, opisujące ich dzieciństwo i młodzieńcze związki z Fryderykiem w Warszawie; kopie listów Fryderyka do Wilhelma; faksymile i reprodukcje autografów kompozytorskich Chopina gromadzonych przez Kolbergów
i przekazanych do zbiorów narodowych oraz ikonografia chopinowska autorstwa Antoniego Kolberga. Poprzez wybór rękopisów muzycznych i XIX–wiecznych publikacji zapre-zentowano twórczość Oskara Kolberga, jako muzyka pozostającego pod artystycznym wpływem Fryderyka Chopina oraz jako ówczesnego biografa pianisty, dokumentującego jego działalność, cenionego przez XIX-wiecznych wydawców, krytyków
i publicystów muzycznych.
Inspirującą rolę muzyki ludowej zilustrowano ekspozycją tradycyjnych instrumentów ludowych z obszaru Mazowsza, Kujaw i Wielkopolski oraz wyborem ikonografii ludowego instrumentarium w wiejskich scenach rodzajowych z epoki. Z dźwiękami basów, skrzypiec, bębenków, wielkopolskich dud, piszczałek i fujarek (zabytki z kolekcji Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu i zbiorów własnych) kompozytorzy zetknęli się w młodości, podczas wielokrot-nych pobytów wakacyjnych w wiejskich posiadłościach rodziny i przyjaciół.
Wystawę uzupełnia muzyka: kompozycje Fryderyka Chopina (np. Mazurek As-dur ofiarowany Wilhelmowi Kolbergowi, Polonez b-moll dedykowany Wilhelmowi Kolbergowi, zaginiony, znany z kopii sporządzonej przez O. Kolberga) i Oskara Kolberga (fragment nagrania opery „Król pasterzy” inspirowanej zwyczajem kujawskim); rejestracje gry wiejskich muzykantów, którzy uczyli się ze słuchu i zachowali w swoim repertuarze muzykę znaną od pokoleń (utrwaloną przez Andrzeja i Małgorzatę Bieńkowskich); współczesne nagrania tradycyjnej muzyki ludowej w wykonaniu wiejskich muzykantów i ich uczniów ze środowiska „Domu Tańca”.
Dopełnieniem ekspozycji jest wybór portretów ostatniego pokolenia muzykantów wiejskich - fotografii
z kolekcji autorskiej Andrzeja i Małgorzaty Bieńkow-skich (Wydawnictwa „Muzyka Odnaleziona”).
Nagrania muzyczne i filmy prezentowane na wystawie jako materiał uzupełniający ekspozycję:
1. Fryderyk Chopin, Mazurek As-dur, w wykonaniu Ewy Pobłockiej, nagranie udostępnione przez Narodowy Instytut Fryderyka Chopina.
2. Fryderyk Chopin, Polonez b-moll, w wykonaniu Barbary Hesse-Bukowskiej, w nagraniu Radiowej Agencji Fonograficznej PR.
3. Król pasterzy – Opera sielska, Muzyka Oskar Kolberg, libretto Teofil Lenartowicz, 1853-1859 (fragment widowiska scenicznego zrealizowanego pod kier. muzycznym Andrzeja Wróbla, w ramach II Festiwalu Polskiej Muzyki Kameralnej w Warszawie, 2004).
4. Nagrania muzykantów wiejskich z Mazowsza (Jan Gaca i Stefan Gaca), pochodzące ze zbiorów Andrzeja Bieńkowskiego.
5. Kujawiak w wykonaniu Kapeli Janusza Prusinowskiego, w nagraniu wydawnictwa „Słuchaj uchem”.
Wystawa czynna w okresie 1 marca – 20 maja 2010 r.
Katarzyna Markiewicz