Stosunkowo liczną grupę współpracowników Kolberga stanowiły kobiety - żony i córki obywateli ziemskich, publicystki i literatki, nauczycielki - wykształcone muzycznie (posiadające umiejętności notowania melodii) i literacko, o dużej wrażliwości artystycznej. Wystawa przedstawia kobiety współpracujące z Kolbergiem w zakresie jego działalności badawczej na polu etnografii i folklorystyki.
Seria monografii etnograficzno-folklorystycznych ukazujących się pod wspólnym tytułem Lud. Jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce stała się zadaniem życiowym Oskara Kolberga. Poświęcił mu bez reszty swoje zdolności, wiedzę, siły, czas i energię. Konsekwentnie realizowany program badawczy i edytorski, który tworzył etnograficzny obraz ziem dawnej Rzeczpospolitej, wymagał od uczonego wypracowania indywidualnych metod pracy i organizacji warsztatu badawczego oraz pozyskania przychylności ogółu społeczeństwa i pomocy współobywateli. W trakcie wędrówek terenowych spotykał się z życzliwością i zrozumieniem ze strony różnych środowisk - inteligencji, ziemiaństwa oraz informatorów ludowych.
Stosunkowo liczną grupę współpracowników Kolberga stanowiły kobiety - żony i córki obywateli ziemskich, publicystki i literatki, nauczycielki - wykształcone muzycznie (posiadające umiejętności notowania melodii) i literacko, o dużej wrażliwości artystycznej. Wystawa przedstawia kobiety współpracujące z Kolbergiem w zakresie jego działalności badawczej na polu etnografii i folklorystyki, prezentuje ich udział w gromadzeniu materiałów, przygotowywaniu zbiorów do edycji, organizowaniu podróży i badań etnograficznych w terenie, w pozyskiwaniu informatorów oraz sprzedaży i popularyzowaniu jego wydawnictw.
Podstawowym zasobem materiałów wykorzystanym do przygotowania ekspozycji są publikacje dzieł Oskara Kolberga, jego korespondencja oraz kopie zachowanych rękopisów, dokumenty biograficzne, ikonografia. Ograniczona ilość materiałów ekspozycyjnych prezentujących kobiety zaangażowane w działalność wspomagającą dzieło Kolberga, wynika z faktu, że były to na ogół osoby skromne, drugiego planu, skupione na realizacji podjętych celów i ideałów, które rzadko dokumentowały swoje działania opisem czy ikonografią, a ich zasługi nie zawsze dostrzegano.
Na wystawie przedstawiono kobiety, które Kolberg poznał w różnych miejscach i środowiskach (salony artystyczne Warszawy, wiejskie dwory w Wielkim Księstwie Poznańskim, w Krakowie i okolicach, na kresach południowo-wschodnich), z którymi przyjaźnił się i współpracował w kolejnych okresach swojej aktywności artystycznej, badawczej, edytorskiej. Szczególnie cennym źródłem informacji (choć trudnym do wykorzystania w muzealnej ekspozycji) jest opublikowana korespondencja Kolberga, obszernie dokumentująca jego działania związane z realizacją programu badawczo-edytorskiego oraz rzucająca światło na prywatność, przedstawiająca go w otoczeniu towarzyskim, wiele mówiąca o cechach jego charakteru, sposobie bycia, jego ocenach spraw bieżących, przekonaniach politycznych, sądach światopoglądowych.
Kolejność prezentacji postaci wynika z chronologii nawiązywania znajomości i charakteru współpracy. Jako pierwsze przedstawiono Panie, z którymi Kolberg zetknął się w okresie swojej intensywnej działalności muzycznej (kompozytorskiej i koncertowej) i początków prac folklorysty. W środowisku warszawskich salonów artystycznych poznał przedstawicielki pierwszego polskiego ruchu feministycznego, nieformalnej grupy „Entuzjastek”: Paulinę Wilkońską, Sewerynę Duchińską Pruszakową, Bibianę Moraczewską. W przyszłości pomagały Kolbergowi w realizacji działalności etnograficznej i organizacji wypraw badawczych, prowadził z nimi również wieloletnią korespondencję. Do grona najbardziej cenionych współpracownic badacza w zakresie etnografii należały: Maria Hemplówna z Tarnowa(Chełmskie), Antonina Konopczanka z Modlnicy(Krakowskie), Pelagia Blizińska z Bóbrki (Sanockie). Wspomagały Kolberga także Helena Jaruzelska z Sanoczan, Kamila Poh nauczycielka z Jasienowa, Aleksandra Zduniowa z Procisnego, Wiktoria Krzysztofowicz z Kornicza, Amelia Okólska nauczycielka z Kornicza, Zofia Urbanowska, Helena Przybysławska z Czortowca(Kołomyja). Uczestniczyły w pozyskiwaniu materiałów do jego dzieła i opracowywaniu zbiorów do edycji, organizowały podróże etnograficzne i ułatwiały kontakty z wiejskimi informatorami, pomagały w sprzedaży wydawnictw. Ich rola i często znaczący udział w gromadzeniu materiałów etnograficznych do tomów Ludu i Obrazów etnograficznych zostały najpełniej wyjaśnione w opracowaniach i komentarzach tomów suplementowych wydawanych przez Instytut im. Oskara Kolberga w Poznaniu.
Wystawa czynna od 20 marca 2012 r.
