W większość kultur świata jajko darzone jest szczególnym kultem. Zawiera w sobie zalążek nowego życia, jest więc symbolem owej stałości życia i jego mocy, a pytanie o to, co było pierwsze jajko czy kura to podstawa licznych rozważań filozoficznych. W wyobraźni wielu ludów pierwotnych cały świat wykluł się z wielkiego jaja.
Dekoracyjne jajko¶
Najstarsze przykłady dekorowanych jaj pochodzą sprzed pięciu tysięcy lat, z Asyrii, Persji, Rzymu i Chin. Na terenach Polski w trakcie wykopalisk archeologicznych na opolskim Ostrówku, w pozostałościach grodu słowiańskiego, odnaleziono pisankę z X wieku. Jajko związane było więc z kultem słowiańskim i było symbolem boga słońca, nowego życia i narodzin. Było także uznawane za potężny amulet, który chronił przed czarami i złymi mocami, występowało więc w obrzędach ku czci zmarłych. Zwyczaj święcenia pisanek wywodzi się z kultury ludowej, w której jajko z jednej strony było zaklinaczem dobra, a z drugiej nacechowane było magią obronną, chroniąc przed siłami zła. Istotą jaja jest odbudowanie płodności świata, żyzności pól, płodności zwierząt, ale też sił witalnych człowieka. Szczególne właściwości miało jajko w kolorze czerwonym, które uznawano za skuteczne we wszelkich sprawach sercowych i miłosnych. ¶
Sankcje i zwyczaj¶
Kogut, kura i jajka uznawane były za niezwykły dar i kosztowny prezent. Zwyczajowo chłopi, którzy udawali się do dworu lub księdza z prośbą o załatwienie dowolnej sprawy właśnie taki podarek wręczali w prezencie. Na wschodnich ziemiach dawnej Polski kobiety wiejskie obdarowywały księdza jajkami. Przebywający w Polsce za czasów panowania Zygmunta III Wazy inżynier wojskowy i architekt, Francuz Guillaume de Beauplan opisał ten zwyczaj, a w notatkach stwierdził, że ksiądz w przeciągu dwóch godzin, zebrał 5 tysięcy jaj! Jajko było darzone szczególną sankcją. Absolutnie nie można było go ukraść i to nie ze względu na stratę, którą ponosił okradziony, a karę którą ponosił złodziej. Wierzono, że ten kto je ukradnie, będzie miał aż siedem grzechów, a nie tylko jeden. ¶
Zabawa jajkami¶
W literaturze przetrwały opisy popularnej zabawy, która toczyła się przy wielkanocnym stole, a właściwie na owym stole. Walatka, czy inaczej wybitki to stukanie jajkami lub toczenie ich po stole przez kilka osób. Wygrywa ten, czyje jajko bicie przetrwa, czyli która skorupka nie pęknie. Dawna walatka może wydać się naszym dzieciom nieco nudna, warto więc skorzystać z pomysłu, który podsuwa nam wielkanocny zając. Ten popularny zwierzak, związał się ze świętami wielkanocnymi za sprawą pocztówek okolicznościowych, będąc bardzo popularnym bohaterem ilustracji świątecznych. Na Śląsku czy Pomorzu sylwetka zająca kojarzy się dzieciom ze zbieraniem podarków świątecznych, drobiazgów i słodyczy. Ponoć zając lubi je ukryć w różnych zakamarkach domu czy mieszkania, a nawet ogrodu, a zadaniem najmłodszych jest przechytrzenie go i skrupulatne wyzbieranie niespodzianek.
