W ludowej tradycji po Niedzieli Palmowej nadchodził wielkotygodniowy czas powagi i skupienia. Napełniony był on gorliwą modlitwę wiernego ludu, który czekał na przyjście Zmartwychwstałego Chrystusa.
W Wielki Czwartek po odśpiewaniu hymnu "Chwała na wysokości Bogu" milkły w kościele wszystkie dzwonki. W gospodarstwach kończono ostateczne przygotowania świąteczne, które koncentrowały się nie tylko na odpowiednim wysprzątaniu domostw i wiejskich zagród, ale również były czasem wzmożonego postu i umartwień przed uroczystościami Triduum Paschalnego.
Jak przeżywano te dni? – opowiada Marcin Stańczuk etnolog, kustosz w Muzeum Wsi Radomskiej.
Triduum Paschalne rozpoczyna Wielki Czwartek. Ten dzień radykalnie zmieniał nastrój na dawnej wsi. Najświętszy Sakrament przenoszono do „ciemnicy”, milkły dzwony, a na mszę chłopcy zwoływali wiernych kołatkami.
Jak mieszkańcy, jak ludność przeżywała ten dzień, jaki panował nastrój?
W Wielki Czwartek przestrzegano różnych zwyczajów. M.in. wiara w odwiedzanie dusz była bardzo silna, jak się przejawiała? W jaki sposób przywoływano dusze przodków?
W Wielki Czwartek topiono także Judasza – jakie znaczenie miał ten zwyczaj i co oznaczał?
Pełnym wyciszenia, postu i modlitwy był Wielki Piątek, kiedy to wszyscy wpatrzeni byli w grób Pański, gdzie przenoszono Najświętszy Sakrament. Obowiązywał, bardzo mocno przestrzegany post ścisły, ale też zakazywano wykonywania niektórych prac.
Zupełnie inny charakter miała Wielka Sobota, gdzie odbywało się święcenie pokarmów, a wieczorem palenie i poświęcenie ognia oraz wody. Dzień obfitujący w niezwykłą symbolikę. Jakie zwyczaje przestrzegane były w Wielką Sobotę?
I wreszcie wyczekiwane Zmartwychwstanie, Wielkanocny poranek, który zaczynał się od Rezurekcji. Nie tylko głos dzwonów ogłaszał koniec postu. Jak świętowano tego dnia i jakie zwyczaje – oryginalne miał region radomski? Jak wyglądało śniadanie wielkanocne?
Na odwiedziny przeznaczony był Lany Poniedziałek, czyli śmigus dyngus, którego wiadomo najważniejszym obrzędem było polewanie się wodą? Pojawiały się też na wsi grupki tzw. kurcorzy, co kryje się pod tą nazwą, kim oni byli?
Niezwykła symbolika wiąże się z Wielkim Tygodniem, niektóre zwyczaje przetrwały do dziś, towarzyszą nam współczesnym, ale są też takie zapomniane, takie których już się nie obchodzi, to dobra okazja żeby je przypomnieć…
O Wielkanocy w ludowej tradycji opowiadał Marcin Stańczuk etnolog, kustosz MWR. Życzymy Państwu – pięknych, rodzinnych i pełnych zachowanych tradycji Świąt Wielkiej Nocy!
O ludowej tradycji Świąt Wielkiej Nocy przeczytacie także w artykule Magdaleny Grosiak: https://muzeum-radom.pl/wydarzenia/wielkanoc-w-tradycji-ludowej/3163
