Zamknij

Biografia

Biografia

Oskar Kolberg (ur. 22 lutego 1814 w Przysusze - zm. 3 czerwca 1890 w Krakowie) Etnograf, folklorysta, kompozytor ? uznawany powszechnie za twórcę źródłowych podstaw współczesnych nauk o kulturze: etnografii i etnologii, folklorystyki, etnomuzykologii, językoznawstwa.

Oskar Kolberg (ur. 22 lutego 1814 w Przysusze - zm. 3 czerwca 1890 w Krakowie)

Etnograf, folklorysta, kompozytor – uznawany powszechnie za twórcę źródłowych podstaw współczesnych nauk o kulturze: etnografii i etnologii, folklorystyki, etnomuzykologii, językoznawstwa.

Biografia Oskara Kolberga (1814-1890)

Oskar Kolberg urodził się 22 lutego 1814 roku w Przysusze (w dawnym powiecie opoczyńskim). Pochodził z rodziny cudzoziemskiej. Jego ojciec Juliusz Kolberg (1776-1831), urodzony w Meklemburgi, był kartografem, geodetą, metrologiem, profesorem Uniwersytetu Warszawskiego. Matka pochodziła ze spolonizowanej rodziny emigrantów z Francji. W latach 1810-1817 Kolbergowie mieszkali w Przysusze, gdzie Juliusz pracował jako zarządca zakładów hutniczych w dobrach należących do Ignacego Dembińskiego.

Lata młodzieńcze i okres nauki spędził w Warszawie. Rodzina zapewniła Oskarowi i jego braciom, Wilhelmowi (1807-1877, inżynier budownictwa wodnego
i lądowego, kartograf) i Antoniemu (1815-1882, artysta malarz), wszechstronny rozwój. Sprzyjały temu zamiłowania naukowe i literackie ojca, uzdolnienia muzyczne matki, kontakty z warszawskim środowiskiem artystycznym i naukowym, przyjaźń z rodzinami profesorów Uniwersytetu oraz przebywanie w gronie kolegów, uczniów Liceum Warszawskiego i pensjonariuszy domu Mikołaja Chopina.

Oskar Kolberg w latach 1823-1830 uczył się w Liceum Warszawskim oraz doskonalił talent muzyczny. Pobierał lekcje gry na fortepianie i kompozycji
u Głogowskiego (1824), Franciszka Vettera (1825), Józefa Elsnera (1830), następnie u Ignacego F. Dobrzyńskiego (1832-1834). Szczególny wpływ na zainteresowania muzyczne Oskara Kolberga wywarła młodzieńcza znajomość z Fryderykiem Chopinem. Oskar był świadkiem początków kariery muzycznej – wykonawczej i kompozytorskiej Fryderyka i do końca życia pozostał zafascynowany jego twórczością.

Zamknięcie Liceum Warszawskiego po upadku powstania listopadowego przerwało edukację szkolną Oskara Kolberga. W 1830 roku przyjął posadę księgowego w banku Samuela Fraenkla i kontynuował studia muzyczne. Lata 1835-1836 spędził w Berlinie, gdzie uczęszczał do Akademii Handlowej
i równocześnie studiował kompozycję i teorię muzyki u Christiana F. Girschnera i Karla F. Rungenhagena.

Po powrocie do kraju w 1836 roku, Józef Elsner wysoko ocenił przygotowanie pianistyczne i kompozytorskie Kolberga, zaliczając go do „znakomitszych artystów miasta Warszawy”. Kolberg przyjął pracę nauczyciela muzyki w domach prywatnych. Zbliżył się do warszawskiego środowiska artystycznego literatów i malarzy
z kręgu romantycznych entuzjastów ludowości. Rozpoczął twórczość kompozytorską i koncertową oraz podjął zajęcie krytyka muzycznego.

W 1839 roku odbył pierwszą wyprawę badawczą na Mazowsze i rozpoczął prace nad dokumentacją folkloru muzycznego. Za namową Ignacego Feliksa Dobrzyńskiego i Kazimierza Wójcickiego postanowił uzupełnić wcześniej wydane zbiory pieśni ludowych o zapis melodii. Miał do tego szczególne predyspozycje: wykształcenie kompozytorskie i pianistyczne oraz znakomity słuch muzyczny gwarantujący dokładność i wiarygodność notacji. Oskar Kolberg
od wczesnych lat życia związany był z muzyką mazowieckiej wsi. Posiadał wrażliwość na piękno folkloru, we wspomnieniach z lat najmłodszych zachował pieśni ludowe, zasłyszane od opiekunki, chłopki Zuźki Wawrzek. Pozostając pod urokiem muzyki Fryderyka Chopina, w pieśniach i melodiach ludowych szukał inspiracji dla własnej twórczości kompozytorskiej.

Dokumentując pieśni szczególną wagę przykładał do wierności zapisu melodii. Natomiast w ich publikacjach stanowiących repertuar dla muzykowania domowego zamieszczał opracowany przez siebie akompaniament fortepianowy. Kolberg z czasem uznał sens dokumentacji folkloru wyłącznie w autentycznej formie, zmienił koncepcję wydawania pieśni ludowych, z pozycji kompozytora przeszedł na pozycję muzyka-folklorysty i etnografa. Wyrazem tego była publikacja Pieśni ludu polskiego wydana w 1857 r., jako zbiór ballad i melodii tanecznych z przyśpiewkami w wariantach z różnych regionów Polski.

W 1845 r., aby ustabilizować swą sytuację materialną, przyjął pracę księgowego w Zarządzie Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej, a w latach 1857-61
w Zarządzie Dyrekcji Dróg i Mostów. Praca ta pozwalała na gromadzenie środków finansowych na działalność edytorską, badania terenowe i podróże. W ciągu dwudziestu lat badaniami etnograficznymi objął: Kutnowskie, Kurpie, Krakowskie, Podgórze Beskidzkie Podhale, Śląsk, Kaliskie, Płockie, Radomskie, Kieleckie, Lubelskie, Sandomierskie, Ziemię Dobrzyńską, Łomżyńskie, Chełmskie i Podole.

W dotychczasowych badaniach etnograficznych Kolberga muzyka ludowa stanowiła główny przedmiot. W latach 1836 – 1865 dzielił czas na realizację zainteresowań folklorem i na własną twórczość kompozytorską. Jego spuścizna muzyczna obejmuje utwory inspirowane motywami ludowymi, pieśni na głos, kompozycje fortepianowe i kompozycje sceniczne. Twórczość pieśniarska O. Kolberga (w liczbie 26 zachowanych pieśni na głos i fortepian), inspirowana była autentyczną muzyką ludową mazowieckiej wsi. Kolberg sięgał po teksty popularnych wówczas poetów: Seweryny Duchińskiej-Pruszakowej, Teofila Lenartowicz, Józefa B. Zaleskiego, Stefana Witwickiego i in. Kompozycje fortepianowe również pozostawały pod wpływem melodii wiejskich śpiewaków i grajków, które notował ze słuchu podczas etnograficznych wędrówek. Komponował przede wszystkim utwory taneczne: polonezy, mazury i mazurki, walce, polki, obertasy, kujawiaki, kontredanse. Najbardziej znaną kompozycją O. Kolberga jest opera sielska Król pasterzy do libretta T. Lenartowicza (po raz pierwszy wystawiona
w 1853 roku w salonie muzycznym Faustyna Żylińskiego, a w 1859 roku w warszawskim Teatrze Wielkim). Kompozycje Oskara Kolberga to utwory typowe dla epoki romantyzmu, z wyraźnymi cechami stylu salonowego i osadzone w klimacie muzyki narodowej, przeznaczone dla szerokiego kręgu wykonawców,. Przyczyną zaniechania twórczości muzycznej było zaangażowanie Kolberga w działalność naukową i edytorską w dziedzinie etnografii i folklorystyki.

W 1861 r. zrezygnował ze stałej posady i postanowił utrzymywać się z honorariów za recenzje w czasopismach, rozprawy i artykuły naukowe z dziedziny teorii
i dziejów sztuki zamieszczane min. w Encyklopedii Powszechnej Samuela Orgelbranda. W 1857 roku został redaktorem działu muzycznego tego wydawnictwa. Opracował znakomitą część haseł muzycznych, artykuły z zakresu teorii i historii muzyki oraz biografie polskich i obcych kompozytorów i wykonawców. Opracowania haseł encyklopedycznych oraz recenzje i artykuły na temat muzyki publikowane w renomowanych czasopismach (np. „Ruch Muzyczny”, „Biblioteka Warszawska”, „Tygodnik Ilustrowany”, „Kłosy”), zapewniały mu trwałe miejsce w dziejach polskiej kultury, jednak osiągnięcia Kolberga na polu etnografii
i folklorystyki, jeszcze bardziej wybitne, przesłoniły te dokonania.

Głównym celem Kolberga stało się wówczas zebranie materiałów dotyczących wszystkich dziedzin kultury ludowej na terenie przedrozbiorowej Rzeczypospolitej i stworzenie podstaw dla nowej gałęzi nauki - etnografii. Program naukowo-badawczy realizował w postaci serii wydawniczej Lud, jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce. Każdemu regionowi miała być poświęcona osobna monografia. Pierwszą opublikowaną według nowych założeń było Sandomierskie (1865).

W 1871 roku opuścił Warszawę. Od Krakowskiego Towarzystwa Naukowego otrzymał subwencję na wydanie monografii okolic Krakowa. Zaproszony przez przyjaciela Józefa Konopkę (ziemianina, działacza społecznego, zbieracza i wydawcy pieśni), na okres 13 lat zamieszkał w Modlnicy, w majątku jego siostry Antoniny Konopczanki i brata Juliana. W Krakowie pozyskał gorliwych współpracowników, nawiązał liczne kontakty ze środowiskiem naukowym i literackim.
W latach 1871-1875 opublikował cztery tomy Krakowskiego - monografię etnograficzną modelową dla następnych regionów.

W 1872 r. został członkiem korespondentem krakowskiej Akademii Umiejętności, w 1874 r. przewodniczącym sekcji etnograficznej Komisji Antropologicznej
i współredaktorem rocznika „Zbiór Wiadomości do Antropologii Krajowej”. Pobyt Kolberga w Modlnicy sprzyjał pracom etnograficznym. Badaniami objął wszystkie regiony leżące w zaborze austriackim, podróżował po Wielkopolsce, Pomorzu i Mazurach. Pracował w bibliotekach, archiwach i Akademii, przygotowywał publikacje. Systematycznie publikował kolejne tomy Ludu: w latach 1875-1882 siedem tomów W. Ks. Poznańskiego. W 1878 roku wyjechał do Paryża na wystawę światową, na której zaprezentował w pawilonie austriackim swoje wydawnictwa i kolekcję ikonograficzną polskich strojów ludowych, za którą otrzymał złoty medal. W 1880 objął patronat naukowy nad pierwszą wystawą etnograficzną zorganizowaną w Kołomyi przez Towarzystwo Tatrzańskie. Zebrany wówczas materiał etnograficzny opublikował w tomach Pokucie (1881-1888). W latach 1883-1890 wydawał kolejne tomy Ludu: Lubelskie, Kieleckie, Radomskie, Łęczyckie, Kaliskie. W 1883 roku uzyskał subwencję Kasy Pomocy Naukowej im. J. Mianowskiego na druk monografii Mazowsze w serii Obrazy etnograficzne, w latach 1885-1890 ukazało , się pięć tomów, reszta pozostała w rękopisach.

W 1884 r. zamieszkał w Krakowie. Zajął się głównie działalnością edytorską. W 1889 r. przyjaciele Kolberga zorganizowali jubileusz pięćdziesięciolecia jego pracy badawczej. Otrzymał wtedy wyrazy uznania od towarzystw naukowych, instytucji oświatowych oraz osób prywatnych ze wszystkich trzech zaborów
i z zagranicy. Uroczystość uświetnił koncert muzyki polskich kompozytorów i pieśni ludowych.

Oskar Kolberg zmarł 3 czerwca 1890 roku w Krakowie. Ostatnie miesiące życia spędził w domu swego przyjaciela Izydora Kopernickiego, lekarza i antropologa, badacza kultury ludowej, którego uczynił wykonawcą testamentu i opiekunem spuścizny naukowej.

Monografie regionalne Lud i Obrazy etnograficzne stanowią najobszerniejszą partię spuścizny naukowej Oskara Kolberga. Kolberg wydał 33 tomy Ludu
i Obrazów Etnograficznych, opublikował około 200 artykułów z zakresu etnografii, folklorystyki, językoznawstwa, muzykologii. Pozostawił obszerny zbiór materiałów rękopiśmiennych stanowiący podstawę, realizowanej przez Instytut im. Oskara Kolberga w Poznaniu, edycji następnych tomów. Publikację Dzieł wszystkich Kolberga podjęło Polskie Towarzystwo Ludoznawcze w 1960 roku, a kontynuuje ją poznański Instytut. Dzieła wszystkie Kolberga liczyć będą około dziewięćdziesiąt tomów. Monografie wydane przez samego Kolberga i krótko po jego śmierci edytowane zostały techniką fotooffsetową (tomy 1–36). Następne tomy (37–60) zawierają monografie regionalne opracowane z rękopisów pozostawionych przez Kolberga, materiały do etnografii Słowian, przysłowia i miscellanea etnograficzne. Trzecia część edycji (tomy 61–66) to pisma muzyczne, studia, recenzje rozproszone w prasie i artykuły publikowane w Encyklopedii Orgelbranda oraz korespondencja Kolberga. Tomy 67–69 to jego kompozycje i opracowania melodii ludowych na głos z fortepianem. Tomy 70–84 stanowią suplementy do piętnastu monografii z części fotooffsetowej, zawierają one materiały z danego regionu zachowane w rękopisach, a pominięte niegdyś przez Kolberga oraz komentarze źródłowe, ułatwiające korzystanie z edycji fotooffsetowej. Ostatnią część Dzieł wszystkich (tom 85 i następne) stanowić będzie biografia Oskara Kolberga.

Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego 2014-2020

×

Drogi Użytkowniku!

Administratorem Twoich danych jest Muzeum Wsi Radomskiej z siedzibą przy ulicy Szydłowieckiej 30 w Radomiu, zarejestrowanym w Rejestrze Instytucji Kultury prowadzonym przez Samorząd Województwa Mazowieckiego pod numerem RIK/21/99 NIP 796-007-85-07.   Nasz e-mail to  muzeumwsi@muzeum-radom.pl, a numer telefonu 48 332 92 81. Z Inspektorem Ochrony Danych (IOD) skontaktujesz się mailem iod@rodo-radom.pl

Co do zasady Twoje dane zbieramy wyłącznie w celach związanych ze statutowymi zadaniami MUZEUM. Przetwarzamy Twoje dane zgodnie z prawem: w przypadku gdy przetwarzanie jest niezbędne do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na nas jako administratorze, wykonania umowy oraz gdy przetwarzanie jest niezbędne do wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym. Zawsze prosimy Cię o podanie tylko takiego zakresu danych, jaki jest niezbędny do realizacji naszych celów:

gromadzenie zabytków w statutowo określonym zakresie; katalogowanie i naukowe opracowywanie zgromadzonych zbiorów; przechowywanie gromadzonych zabytków, w warunkach zapewniających im właściwy stan zachowania i bezpieczeństwo, oraz magazynowanie ich w sposób dostępny do celów naukowych; zabezpieczanie i konserwację zbiorów oraz, w miarę możliwości, zabezpieczanie zabytków archeologicznych nieruchomych oraz innych nieruchomych obiektów kultury materialnej i przyrody; urządzanie wystaw stałych i czasowych; organizowanie badań i ekspedycji naukowych, w tym archeologicznych; prowadzenie działalności edukacyjnej; popieranie i prowadzenie działalności artystycznej i upowszechniającej kulturę; udostępnianie zbiorów do celów edukacyjnych i naukowych; zapewnianie właściwych warunków zwiedzania oraz korzystania ze zbiorów i zgromadzonych informacji; prowadzenie działalności wydawniczej, prowadzenie strony www, w tym zakresie serwisów, które poprawiają jakość naszej pracy i poziom oferowanych usług.  

W trosce o bezpieczeństwo zasobów Muzeum informujemy Cię, że będziemy monitorować siedzibę Muzeum z poszanowaniem Twojej ochrony do prywatności. W tym wypadku będziemy działać w oparciu o przepisy prawa i w celu wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym.

Nie będziemy przekazywać Twoich danych poza Polskę, ale możemy udostępnić je podmiotom, które wspierają nas wypełnianiu naszych zadań. Działamy w tym przypadku w celu wypełnienia obowiązków prawnych, które na nas spoczywają oraz w związku z wykonaniem zadań realizowanych w interesie publicznym.

Twoje dane będziemy przetwarzać w oparciu o przepisy prawa obowiązujące w naszym kraju, tak długo, jak przetwarzanie jest  niezbędne do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na nas jako administratorze; także w związku z realizacją zadań publicznych oraz do momentu ustania przetwarzania w celach planowania związanego z organizacją funkcjonowania Muzeum.

Przysługuje Ci prawo do żądania dostępu do swoich danych osobowych, ich sprostowania, ograniczenia przetwarzania oraz, w zależności od podstawy przetwarzania danych osobowych, także prawo do wniesienia sprzeciwu wobec ich przetwarzania oraz prawo do ich przenoszenia i usunięcia.

Jeżeli przetwarzanie danych odbywa się na podstawie zgody, masz prawo do cofnięcia tej zgody w dowolnym momencie, jednak bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej cofnięciem.

Przysługuje Ci również prawo wniesienia skargi do organu nadzorczego, którym jest Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych, ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa, gdy uznasz, że przetwarzanie Twoich danych osobowych narusza przepisy prawa.

Podanie danych osobowych jest obligatoryjne w oparciu o przepisy prawa; w pozostałym zakresie dobrowolne, ale odmowa ich podania może uniemożliwić podjęcie współpracy, realizację umowy czy usługi.

Szczegółowe zasady ochrony Twojej prywatności znajdują się w naszej Polityce Prywatności i Polityce Cookies.

Administrator Danych Osobowych .